Kabinet publiceert Warmtewet, kritiek energiebedrijven op verplicht publiek eigendom

Met het wetsvoorstel wil demissionair klimaatminister Jetten de warmtetransitie in de gebouwde omgeving bevorderen en tegelijkertijd de publieke belangen duurzaamheid, leveringszekerheid en betaalbaarheid beter borgen. De Raad van State gaat zich in de komende periode buigen over het wetsvoorstel waarover de Autoriteit Consument & Markt (ACM) afgelopen zomer al zei dat consumentenbescherming beter geregeld moet worden.

Publiek eigendom
Minister Jetten maakte afgelopen oktober al bekend te willen dat warmtenetten de komende jaren in publiek eigendom komen. Een belangrijk doel van de wet is dan ook om de publieke sturing op de realisatie en exploitatie van collectieve warmte te vergroten.

Het wetsvoorstel zoals dat nu gepubliceerd is, zorgt volgens Jetten voor bescherming van consumenten tegen onnodig hoge tarieven, biedt meer transparantie en zorgt dat toekomstige warmtebedrijven voor meer dan 50 procent in handen van – lokale – overheden komen. Jetten: ‘Als we betaalbare en duurzame warmte willen voor Nederlandse burgers en bedrijven dan moeten we van het gas af. Het regelen van extra aansluitingen op collectieve warmtesystemen is dan een belangrijke voorwaarde. Met de Wet collectieve warmte kunnen we hiermee aan de slag: we zetten consumenten centraal, vergroten de publieke sturing bij de uitvoering van deze transitie en dragen zo bij aan de betaalbaarheid, duurzaamheid en leveringszekerheid voor alle huishoudens en bedrijven.’

Tweede Kamer
De Wcw raakt aan belangen van burgers, bedrijven, lokale overheden en warmtebedrijven. Daarom is input van alle partijen meegenomen bij het opstellen van het wetsvoorstel, onder andere via verschillende stakeholderbijeenkomsten, een internetconsultatie en de mogelijkheid voor koepels om te reageren op conceptvoorstellen.

Na advies van de Raad van State zal het wetsvoorstel aan de Tweede Kamer aangeboden worden.

Kritiek
Energie-Nederland is alvast kritisch over het wetsvoorstel, omdat het uitgaat van een verplicht publiek eigendom van collectieve warmtevoorzieningen. Dit zal volgens de koepel van energiebedrijven de groei van collectieve warmtesystemen met jaren vertragen.

Door een verplicht minderheidsaandeel voor private bedrijven neemt volgens Energie-Nederland de investeringszekerheid af en het wordt lastig voor private bedrijven om nog te investeren in nieuwe warmtenetten. Dit omdat het als minderheidsaandeelhouder niet mogelijk is de grote risico’s die hierbij horen, voldoende te beheersen.

Overgangstermijn
Het wetsvoorstel geeft volgens de energiebedrijven verder geen zekerheid over een duidelijke overgangstermijn voor bestaande warmtenetten en lopende projecten. Hierdoor blijft het onzeker of lopende investeringen zich terugverdienen. Het wetsvoorstel geeft geen duidelijkheid over de waardering en compensatievergoeding bij onteigening van private warmtenetten aan het einde van de overgangstermijn. Ook hierdoor wordt het lastig om positieve investeringsbeslissingen te nemen.

Gemeenten en andere publieke partijen hebben volgens Energie-Nederland bovendien niet voldoende mensen en middelen om het werk van de private bedrijven over te nemen. De regionale netwerkbedrijven, van wie een grote rol verwacht wordt als publieke warmtebedrijven, hebben nu al te weinig capaciteit voor het verzwaren van de elektriciteitsnetten.

Juridisch onhoudbaar
Tot slot denkt Energie-Nederland dat het opheffen van het zogenaamde groepsverbod voor de warmtemarkt juridisch onhoudbaar is. De overheid heeft wettelijk vastgelegd dat voor de elektriciteits- en gasnetten alleen netbeheerders het net mogen beheren, terwijl de markt om energie te leveren voor iedereen open is (red. met uitzondering van de netbeheerders). Als dit groepsverbod straks opgeheven wordt, is de netbeheerder niet langer onafhankelijk en mogen netbeheerdersconcerns bijvoorbeeld commerciële risico’s nemen. Opheffen van het groepsverbod staat volgens Energie-Nederland daarom haaks op een uitspraak van de Hoge Raad hierover.