Netbeheerders pleiten voor snelle implementatie curtailment zonnepanelen

In de studie Integrale Infrastructuurverkenning 2030-2050 (II3050) beschrijven de netbeheerders de toegevoegde waarde van het aftoppen van zonnepanelen. Netbeheer Nederland presenteerde afgelopen april al de 4 onderliggende scenario’s van de tweede editie van de II3050 – waarbij gepleit werd om het terugleveren van zonne-energie te beperken – en heeft nu het eindrapport gepresenteerd.

Essentieel
Curtailment van alle zonnepaneelinstallaties en het schaarsteneutraal aansluiten van flexibiliteitsmiddelen zoals batterijen, zijn volgens Netbeheer Nederland essentieel om het toekomstige elektriciteitsnet zo efficiënt mogelijk vorm te geven.

Curtailment houdt in dat tijdens pieken op het stroomnet de teruglevercapaciteit van een zonnepaneelinstallatie teruggeschroefd wordt. Met deze maatregel kunnen de netbeheerders in de toekomst naar verwachting meer zonnepanelen aansluiten op het stroomnet. Schaarsteneutraal aansluiten betekent dat flexibiliteitsmiddelen de problemen op het volle stroomnet niet vergroten. Daarbij worden bijvoorbeeld batterijen een aantal uur per jaar beperkt, volgens de netbeheerder minder dan 200 uur.

Bepalende factor
Ondanks de toepassing van curtailment blijft de opwek van wind- en zonne-energie volgens de onderzoekers een bepalende factor voor een groot deel van de knelpunten op het stroomnet, voor álle netvlakken en in álle scenario’s. Ook de aansluiting van flexibiliteitsmiddelen heeft veel invloed. Zouden deze niet schaarsteneutraal aangesloten worden, dan zou volgens de netbeheerders 40 tot 75 procent extra infrastructuur gerealiseerd moeten worden met een zeer lage benuttingsgraad.

‘Curtailment heeft een klein effect op de energieopbrengst, maar een groot effect op de benodigde infrastructuur’, schrijft Netbeheer Nederland in de II3050. ‘Het beperkte verlies van de energieopbrengst – 10 tot 20 procent – vindt plaats op momenten met enorme overschotten aan opwek, waardoor deze energie vanuit systeemperspectief ook weinig waard is. Op dit moment wordt 50 procent curtailment al gestimuleerd vanuit subsidieregelingen (SDE++) voor grootschalige installaties. Voor kleinschalige installaties, waaronder zon-op-dak bij huishoudens, is er nog niet zo'n stimulerende maatregel.’

50 tot 60 procent
Voor alle scenario’s die de netbeheerders uitgewerkt hebben, geldt dat zonder de toepassing van curtailment de totale opwekpiek minimaal 2 keer zo groot is. In de 2 scenario’s Europese Integratie (EUR) en Internationale Handel (INT) wordt daarom voor het kalenderjaar 2050 uitgegaan van 50 procent curtailment voor alle zonnepaneelinstallaties en in de scenario’s Decentrale Initiatieven (DEC) en Nationaal Leiderschap (NAT) gaat het om 60 procent curtailment voor alle zonnepaneelinstallaties. Voor 2035 is overigens beperkt rekening gehouden met curtailment, maximaal 50 procent voor grootschalige zon-op-dak en maximaal 30 procent voor kleinschalige zon-op-dak.

‘Op dit moment zit de groei van zon in de exponentiële fase, het is daarom van belang dat verhoogde curtailment tijdig geïmplementeerd wordt voor alle zoncategorieën’, aldus Netbeheer Nederland.

Maximaal implementeren
De sterke groei van zonnepanelen in de komende 10 jaar, gecombineerd met een verwachte toename van curtailment tussen 2035 en 2050, maakt volgens de netbeheerders dat de opwekpieken niet verder toenemen. Mogelijk nemen de opwekpieken zelfs af tussen 2035 en 2050.

‘Dit is een gevolg van de toename van curtailment van maximaal 30 procent in 2035 voor kleinschalige zon-op-dak naar 60 procent in 2050’, schrijven de onderzoekers. ‘Voor grootschalige zon neemt curtailment toe van maximaal 50 procent in 2035 naar 60 procent in 2050. Een toename van curtailment – en nettoneutrale of positieve netimpact – is mogelijk doordat installaties binnen 25 jaar vervangen zijn. De huidige levensduur van omvormers en zonnepanelen is circa 25 jaar. De verwachting is dat er meer zonnepanelen worden geplaatst tussen 2035 en 2050, maar dat dit wordt gecombineerd met kleinere omvormers. Door de kleinere omvormers wordt het vermogen om terug te leveren verlaagd. Daardoor neemt de capaciteitsbehoefte niet verder toe en kan deze zelfs afnemen na 2035, op plekken waar opwek het grootste knelpunt is en blijft.’

De netbeheerders benadrukken tot slot dat curtailment eerder maximaal moet worden geïmplementeerd om desinvesteringen te voorkomen. ‘Het gaat hierbij om investeringen die wel nodig zijn in 2035, maar niet meer in 2050.’