Het dilemma | Steeds meer zonnepanelen vallen steeds vaker uit, is dat onrechtvaardig?

Het probleem is onmiskenbaar.
‘Het komt steeds vaker voor dat de spanningslimiet van het laagspanningsnet wordt overschreden. Waar dat gebeurt, schakelen omvormers van zonnepanelen af. Huishoudens lopen daardoor inkomsten mis. Dit zal op vele plekken alleen maar toenemen, zowel in frequentie als tijd. Er worden heel veel zonnepanelen bijgelegd en het stroomnet is daar niet overal op toegerust.’

Hoe erg is dat?
‘Ik maak me er persoonlijk niet erg druk over. Ik heb heel veel zonnepanelen op mijn dak maar ben geen terugverdiendenker. En op de zonnestroom die als gevolg van overspanning wordt weggegooid, zit feitelijk niemand te wachten. Natuurlijk wil je zoveel mogelijk duurzame stroom in het Nederlandse stroomnet, maar het transporteren van de opwek van huishoudens over grote afstanden is niet de oplossing. Je wilt wat je lokaal produceert lokaal gebruiken.’

Maar het is wel oneerlijk voor de mensen die worden getroffen?
‘Of je ermee te maken krijgt, is afhankelijk van je locatie, hoe dik de kabel is, hoe lang de kabel van je huis naar de transformator is... Als jij 8 zonnepanelen op je dak hebt en de buren veel meer, wie is er dan het meest verantwoordelijk voor het spanningsprobleem? Er zijn gevallen waarin de netcode in de omvormer wordt aangepast, bijvoorbeeld naar die van Italië, waardoor die niet afschakelt wanneer de Nederlandse spanningslimiet wordt overschreden. Als je zo’n buurman hebt, kun je helemaal de klos zijn. Het is dus begrijpelijk dat mensen die ermee te maken hebben het als oneerlijk ervaren. Waarom ik wel en anderen niet?’

Is het ook onrechtvaardig?
‘Ik heb in dit verband grote moeite met het gebruik van dit woord, ook in het TNO-memo van deze week. Wat als je vanwege een krappe portemonnee of als sociale huurder niet eens de mogelijkheid hebt om zonnepanelen te leggen en te verduurzamen? Dat is pas onrechtvaardig. En is het onrechtvaardig dat je met je Tesla voor de deur even niet kunt terugleveren als het stroomnet het tijdelijk niet aankan?’

Vlamingen die kampen met uitvallende omvormers ontvangen compensatie van de netbeheerder als het probleem niet binnen 90 dagen wordt opgelost.
‘Ik ben daar geen voorstander van. Het financiële voordeel van salderen wordt al betaald door mensen die niet kunnen salderen omdat ze geen zonnepanelen hebben. Moeten die nog meer bijdragen om zonnepaneeleigenaren die saldering mislopen door spanningsproblemen te compenseren?’

De enige oplossing is netverzwaring?
‘Waarom zou je daar vol op inzetten? We leggen ook geen 5-baanssnelweg naar Zandvoort omdat we 1 keer per jaar massaal willen zien hoe Max daar rondscheurt. Netverzwaring kan een oplossing zijn voor een gebrek aan netcapaciteit, maar er moet gezocht worden naar balans.’

Welke weg moet dan wel worden bewandeld?
‘Het is deels acceptatie, spanningsproblematiek hoort bij deze fase van de energietransitie. Daarnaast kunnen consumenten met zonnepanelen zelf actie ondernemen; bijvoorbeeld veel meer inzetten op het verbruiken van energie als de zon schijnt; draai een wasje, bak een appeltaart, en – als je die hebt – verwarm op die momenten je warmtepomp voor of laad je elektrische auto. Ook de aanschaf van een thuisbatterij kan interessant zijn. En waarom niet gewoon omvormers partieel afregelen, iets wat niet in de TNO-memo wordt genoemd. Zonneparken mogen nog slechts aangesloten worden op 50 procent van hun piekvermogen. Ik vind het niet raar om dit ook voor zonne-energiesystemen op daken van woningen te verplichten, of in ieder geval een exportlimiet op te leggen. Het energienet in woonwijken is primair uitgelegd op verbruik, niet op opwek. Het gebruiken van stroom is een gelijktijdigheidsdingetje. Niet iedereen verbruikt tegelijk evenveel energie; je wast bijvoorbeeld niet tegelijk met je buren. Het probleem van zonne-energie is wel dat iedereen tegelijk veel zon heeft. Het net daarop uitleggen, is een dure hobby die wij als consumenten moeten betalen. Dan zijn we pas echt gedupeerd, je kunt beter af en toe uitvallende omvormers hebben.’