Kabinet gaat sturen op locaties batterijen voor balanceren hoogspanningsnet

De minister voor Klimaat en Energie heeft deze week het ontwerp van het Programma Energiehoofdstructuur (ontwerp-PEH) en de onderliggende Integrale Effectenanalyse (IEA) van CE Delft en Pondera naar de Tweede Kamer gestuurd. In het ontwerp-PEH is een apart hoofdstuk gewijd aan grootschalige batterijen.

Veel aanvragen
En dat is volgens minister Jetten niet zonder reden. ‘In het energiesysteem van de toekomst zullen batterijen in toenemende mate een belangrijke rol spelen voor het opvangen van korte-termijn onbalans in vraag en aanbod van elektriciteit. Vanuit het Rijk wil ik sturen op grootschalige batterijen die naar verwachting nodig zijn voor de balans in het hoogspanningsnet. Batterijen vragen stroom om zich op te laden en geven stroom als zij ontladen. De plekken waar batterijen aangesloten kunnen worden zijn schaars, omdat dit ook netcapaciteit vergt.’

Volgens Jetten is het de verwachting dat in de komende jaren een beperkt deel van de aanvragen voor netaansluitingen van batterijen tot realisatie komt. ‘Desalniettemin krijgen netbeheerders en medeoverheden op dit moment veel aanvragen van ontwikkelaars voor grootschalige batterijen. Grofweg is het effectief om batterijen ruimtelijk te spreiden over Nederland, waarbij de voorkeur uitgaat naar concentratie nabij hoogspanningsstations.’

Extra onderzoek
Door de vele veranderingen die momenteel in het elektriciteitsnet plaatsvinden, is aanvullend onderzoek nodig en dat is door de netbeheerders inmiddels in gang gezet. Op basis van de uitkomsten is Jetten voornemens om samen met netbeheerders en provincies afspraken te maken over de uitrol van batterijen.

Dit zal volgens de minister resulteren in scherper locatiebeleid en inrichtingsprincipes voor batterijen. Het Rijk en de provincies maken daarbij in samenspraak met netbeheerders verdere afspraken over de uitrol van batterijen en zijn voornemens begin 2024 aangescherpte beleidskaders op te leveren.

Nationaal belang
In aanvulling op de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) worden opslagsystemen voor batterijen met een vermogen groter dan 100 megawatt bovendien aangemerkt als ‘van nationaal belang’.

Die aanmerking komt er omdat deze grootschalige batterijsystemen in de regel een directe aansluiting op de hoogspanningsnetten vergen en in de toekomst noodzakelijk zijn voor de leveringszekerheid van stroom. Daarnaast gaan ze gepaard met een groot ruimtebeslag. In het ontwerp-PEH is dan ook vastgelegd dat batterijen bij voorkeur nabij hoogspanningsstations en op plekken gerealiseerd worden waar veel vraag en aanbod is van hernieuwbare elektriciteit.

Scenario’s
In de 7 scenario’s die opgenomen zijn in het ontwerp-PEH wordt rekening gehouden met een vermogen aan batterijen van 27 tot 54 gigawatt in 2050.

In de onderliggende Integrale Effectenanalyse (IEA) – die opgesteld is door CE Delft en Pondera – wordt geconcludeerd dat batterijen de meeste knelpunten op het 150/110-kilovolt-net kunnen beperken dan wel voorkomen.

In hun analyse schrijven CE Delft en Pondera dat het plaatsen van batterijen een relatief geringe ruimte per eenheid opgesteld vermogen vergt. Het uitgangspunt is dat per vierkante kilometer een vermogen kan worden geplaatst van 14 gigawattuur; oftewel 140 megawattuur per hectare. Hierbij is het uitgangspunt dat een batterij van 1 megawatt 4 uur kan leveren; oftewel 4 megawattuur per 1 megawatt opgesteld vermogen.