De zonne-energiesector in 2050: een Europese zoektocht naar 4 miljoen werknemers

Hoe groot is zonne-energie in 2050?
‘Wij maakten in 2020 een model van een 100 procent hernieuwbaar Europa – hoe we ons energiesysteem vóór 2050 klimaatneutraal kunnen maken. Het rapport werd niet warm onthaald. Het zou onmogelijk zijn, buiten bereik, bijna lachwekkend... 3 jaar later is het landschap radicaal veranderd. Beleidsmakers en de industrie kwamen op één lijn – de energietransitie vindt plaats en een op hernieuwbare energie gebaseerd systeem ligt in het verschiet.’

Welke cijfers noemt jullie rapport?
‘Het is aan een update toe gezien de laatste ontwikkelingen in het energiebeleid. Ze kunnen dus met een korreltje zout worden genomen. De zonne-energiegolf is grootschaliger en sneller gegaan dan werd gehoopt. Maar zelfs in 2020 konden we al stellen dat 7,7 terawattpiek aan zonne-energie in 2050 haalbaar was. Dat zou het geval zijn als we serieus werk zouden maken van klimaatneutraliteit en in dat jaar 100 procent hernieuwbare energie en 85 procent elektrificatie zouden bereiken. In ons verslag wordt ervan uitgegaan dat zonne-energie het grootste aandeel in de elektriciteitsopwekking zal hebben en 60 procent van de elektriciteit zal leveren in een volledig hernieuwbaar scenario, waarbij zonne-energie en windenergie samen 90 procent van de elektriciteitsvraag zullen dekken.’

Wat zal de economische toegevoegde waarde zijn?
‘Ervan uitgaande dat we tegen 2050 een volledig hernieuwbaar Europees energiesysteem kunnen realiseren, zal zonne-energie dan werk bieden aan meer dan 4 miljoen mensen. Afgezien van de werkgelegenheid betekent dit traject een vermindering van het energieverbruik met 45 procent in 2030, en dat betekent een besparing van 76 miljard euro op de kosten van energiesystemen. Onze vrienden van klimaatdenktank Ember hebben berekend dat dit een besparing van 200 miljard euro oplevert door minder gasimport tussen nu en 2030. En wat de toeleveringsketens betreft: volgens het IEA zullen die voor schone-energietechnologieën tegen 2030 minstens 650 miljard euro waard zijn als alle huidige doelstellingen worden uitgevoerd.’

Gaan we onze eigen producten in Europa maken?
‘Zelfs vóór ons verslag over 2020 riepen we al op tot steun om de Europese zonne-energieproductie weer op te bouwen. Volgens de huidige EU-voorstellen zou jaarlijks 40 procent van de in Europa gebruikte schone technologie op eigen grond moeten worden gemaakt. We moeten nog zien hoe dat gaat lopen. Maar als we uitgaan van 7,7 terawattpiek cumulatief in 2050, dan is dat gemiddeld 250 gigawattpiek geïnstalleerd vermogen per jaar.’

Daarmee zouden we dus in de buurt komen van de productie van 100 gigawatt van de zonnewaardeketen op ons eigen continent.
‘Exact, en misschien nog dringender. Op dit moment zitten we op gemiddeld 5 gigawattpiek productie in de waardeketen. De EU streeft naar 30 gigawattpiek aan zonne-energieproductie tegen 2030. Maar dat is niet gegarandeerd; iets wat we moeten waarmaken voordat we te veel nadenken over onze doelstelling voor 2050. Europese fabrikanten vragen specifiek om steun voor operationele uitgaven – ze worden geconfronteerd met energieprijzen die 2 keer hoger zijn dan in China en 3 keer hoger dan in de Verenigde Staten. De EU moet haar subsidieregels – de zogenaamde “staatssteun” – herzien, waardoor de lidstaten de industrie kunnen steunen. In Duitsland liggen momenteel dergelijke voorstellen op tafel en wij volgen de ontwikkeling ervan op de voet.’

Welke toepassingen zien we in 2050?
‘Terwijl de energietransitie alleen maar versnelt, zullen we helaas op middellange termijn de gevolgen van klimaatverandering waarschijnlijk zien verergeren. Schaduw, en waterbescherming, zullen steeds meer een hot item worden. Dat betekent dat de waarde van Agri-pv en drijvende zonne-energie op kunstmatige lichamen alleen maar zal toenemen. Boeren en waterbeheerders zouden zich weleens tot zonne-energie kunnen wenden als middel om de verdamping te verminderen en hun bronnen te beschermen tegen extreme hitte.’

Wat moeten we nu doen om de gewenste toekomst te creëren?
‘Een van de belangrijkste uitdagingen die we nu moeten aanpakken, is de versterking van het stroomnet. We hebben dit voorjaar al heel wat berichten gezien over beperkingen. Als we een sterk geëlektrificeerde economie willen ontwikkelen, moeten de EU-landen beginnen met de volledige toepassing van flexibiliteitsoplossingen zoals energieopslag om het net op korte en lange termijn klaar te maken voor de toekomst. Ondanks het solide aanbod in het pakket schone energie is er in Europa wat dat betreft tot nu toe weinig vooruitgang geboekt.

Dat is niet de enige barrière.
‘Als we onze problemen met de toeleveringsketen en het netwerk hebben opgelost, is de volgende uitdaging – en kans – de mens. We hebben de mensen nodig om de energietransitie mogelijk te maken en de terawatts aan zonne-energie te leveren die Europa in 2050 nodig heeft. Op dit moment hebben we al moeite om de 1 miljoen zonnearbeiders te vinden die tegen 2030 nodig zijn, dus 4 miljoen tegen 2050 kan ook zeer lastig worden.’

En dan is er ook nog het issue van draagvlak…
‘We moeten zorgen dat het publiek bij elke stap aan boord is. Betrokkenen moeten dus zorgvuldig worden geraadpleegd bij de ontwikkeling van projecten op nutsschaal. En we moeten vooral ook ons laaghangend fruit gebruiken – op daken en gebouwen. Het is inmiddels een jaar geleden dat de EU Solar Strategy werd voorgesteld – in mei 2022. Sindsdien heeft Europa meer dan 40 gigawattpiek aan zonne-energie geïnstalleerd. We hebben er dus een recordjaar op zitten. Het beleid versnelt om de markt bij te benen. Waar we in 2050 ook terechtkomen, het is duidelijk dat het werk nog maar net begonnen is.’