Rekenkamer: kabinet geeft geen ‘totaalplaatje’ van Nederlandse klimaatuitgaven

De rekenkamer stelt dat definities van wat onder klimaatbeleid valt, ontbreken en ministers rapporteren uiteenlopende bedragen over klimaatmaatregelen.

Honderden miljoenen verschil
3 ministers rapporteren elk jaar over de klimaatuitgaven: minister Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat doet dat in haar begroting en minister Kaag van Financiën baseert een overzicht in de Miljoenennota daarop. Minister Jetten voor Klimaat en Energie brengt jaarlijks een Klimaatnota uit. De rekenkamer constateert dat die rapportages soms van elkaar afwijken.

De registratie en controle op klimaatuitgaven door deze bewindspersonen is volgens de onderzoekers niet eenduidig; bedragen in de overzichtsrapportages verschillen van de begrotingen van ministers. In een enkel geval kan dit verschil zelfs 200 miljoen euro per jaar zijn. Daarnaast ontbreekt een eenduidige definitie van klimaatbeleid en klimaatuitgaven.

Minister Jetten voor Klimaat en Energie heeft een wettelijke taak uitgaven voor klimaatbeleid inzichtelijk te maken. De rekenkamer constateert dat hij echter alleen een overzicht van maatregelen overneemt dat minister Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat bij diverse ministeries heeft opgevraagd. Zelf controleert Adriaansens die aangeleverde informatie evenmin.

Voorbeelden
De Tweede Kamer heeft het kabinet de afgelopen jaren enkele malen om betere overzichten van klimaatuitgaven gevraagd. Diverse ministers sturen begrotingen, jaarverslagen en andere documenten, zoals de Klimaatnota, naar het parlement. Maar de overzichtsrapportages zijn volgens de rekenkamer niet altijd consistent en navolgbaar, aldus de Algemene Rekenkamer.

Zo schrijft minister Kaag van Financiën in de Miljoenennota 2022 dat het aansluiten van windparken op zee 150 miljoen euro minder kost dan wat minister Ariaansens van Economische Zaken en Klimaat in haar overzicht in de begroting vermeldt. Een ander voorbeeld is dat minister De Jonge van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties 40 miljoen euro uittrekt voor de verduurzaming en het onderhoud van huurwoningen. Die subsidiemaatregel komt in de overzichtsrapportages van klimaatuitgaven niet voor.

Fossiele subsidies
In die kabinetsrapportages ontbreken volgens de rekenkamer daarnaast ook uitgaven die via fondsen of staatsbedrijven, zoals Gasunie en TenneT, worden gedaan. Dat geldt ook voor de uitgaven voor buitenlands klimaatbeleid.

De Klimaatnota bevat evenmin informatie over ander overheidsbeleid dat via onder meer fiscale regelingen haaks staat op de klimaatdoelstellingen van het kabinet. Zo verminderen ten minste 5 fiscale regelingen die op fossiele brandstoffen zijn gericht volgens de Miljoenennota dit jaar de belastinginkomsten met 4,6 miljard euro. De Algemene Rekenkamer heeft in eerder onderzoek aangetoond dat bewindspersonen het parlement over de effectiviteit van fiscale regelingen slechts beperkt informeren, terwijl de derving van belastinginkomsten substantieel is.

Jetten erkent fouten
Onder aan de streep concludeert de Algemene Rekenkamer dat vanwege het ontbreken van heldere definities ministeries mogelijk te gemakkelijk maatregelen scharen onder klimaatbeleid of worden relevante maatregelen juist niet opgenomen. De minister voor Klimaat en Energie controleert dat niet voor de Klimaatnota. Door de wijze van rapporteren is het voor de Kamerleden niet goed mogelijk vast te stellen hoeveel geld het kabinet uitgeeft aan klimaatmaatregelen.

Minister Jetten geeft in een eerste reactie toe dat er fouten gemaakt worden. ‘Ik erken dat er enkele inconsistenties tussen dit overzicht en de overzichten in de departementale begrotingen zijn geweest. Ik ben daarom voornemens om de nodige acties te nemen om voor een beter en consistent overzicht te zorgen. Hiervoor zal ik in overleg met de departementen een eenduidige definitie uitwerken, zodat duidelijk is welke uitgaven als klimaatuitgaven worden gezien. Daarnaast zal ik er zorg voor dragen dat deze definitie interdepartementaal consequent wordt toegepast.’