Green Deal Industrial Plan: tegenhanger Amerikaanse Inflation Reduction Act moet Europese productie aanjagen

Von der Leyen ontvouwde het Green Deal Industrial Plan tijdens het World Economic Forum in het Zwitserse Davos waar jaarlijks de directeuren van de grootste bedrijven ter wereld en internationale politici samenkomen.

Energie als wapen
Op de top waarschuwde Von der Leyen voor de nog altijd doorwerkende gevolgen van de coronapandemie en natuurlijk de Russische inval in Oekraïne. ‘We mogen ons geen illusies maken hoe moeilijk deze periodes van pandemie en oorlog zijn voor gezinnen en voor het bedrijfsleven. We zullen vastberadenheid moeten tonen nu we een botsing van crises tegemoet treden. We zien dat de stijgende inflatie de kosten van levensonderhoud en de kosten van zakendoen duurder maakt. We zien dat energie als wapen wordt gebruikt. We zien de dreiging van handelsoorlogen en de terugkeer van geopolitiek. Daarnaast brengt klimaatverandering al enorme kosten met zich mee en hebben we geen tijd te verliezen in de transitie naar een schone economie.’

650 miljard dollar
Von der Leyen refereerde aan het Internationaal Energieagentschap dat schat dat de markt voor in massa geproduceerde schone energietechnologie tegen 2030 ongeveer 650 miljard dollar per jaar waard zal zijn – meer dan het drievoudige van het huidige niveau. ‘Om de concurrentie voor te blijven, moeten we blijven investeren in het versterken van onze industriële basis en het investerings- en innovatievriendelijker maken van Europa.’

Ze bestempelt het daarbij als positief dat Europa via de European Green Deal en Amerika via de Inflation Reduction Act samen bijna 1 biljoen euro investeren in de ‘schone-energie-economie’. Von der Leyen: ‘Maar het is geen geheim dat bepaalde elementen van het ontwerp van de Inflation Reduction Act een aantal zorgen opriepen, zoals enkele gerichte stimulansen voor bedrijven. Daarom hebben we met Amerika samengewerkt om oplossingen te vinden, bijvoorbeeld zodat EU-bedrijven en in de EU gemaakte elektrische auto’s ook kunnen profiteren van de Inflation Reduction Act. Ons doel moet zijn verstoringen in de transatlantische handel en investeringen te voorkomen. We moeten ervoor zorgen dat onze stimuleringsprogramma’s eerlijk zijn en elkaar versterken.’

Cleantech-industrie
De kern van de gezamenlijke visie van Europa en Amerika is volgens de topvrouw de overtuiging dat concurrentie en handel de sleutel zijn om schone technologie en klimaatneutraliteit te versnellen. ‘En dat betekent dat wij Europeanen ook beter moeten worden in het koesteren van onze eigen cleantech-industrie. We hebben een klein venster om te investeren in schone technologie en innovatie om leiderschap te verwerven voordat de fossielebrandstofeconomie overbodig wordt. We hebben een industrie die wordt uitgedaagd door een pandemie, problemen met de toeleveringsketen en prijsschokken. We zien agressieve pogingen om onze industriële capaciteiten naar China of elders te lokken. We hebben een dringende behoefte om deze netto-zero-overgang te maken zonder nieuwe afhankelijkheden te creëren. En we weten dat toekomstige investeringsbeslissingen zullen worden genomen afhankelijk van wat we vandaag doen.’

Net-Zero Industry Act
Het Green Deal Industrial Plan moet volgens Von der Leyen van Europa de bakermat maken van schone technologie en industriële innovaties op weg naar netto 0 uitstoot. Het plan kent 4 pijlers: regelgeving, financiering, vaardigheden en handel.

‘De eerste pijler gaat over snelheid en toegang. We moeten een regelgevende omgeving creëren die ons in staat stelt snel op te schalen en gunstige voorwaarden te scheppen voor sectoren die cruciaal zijn om netto nul te bereiken. Dit omvat windenergie, warmtepompen, zonne-energie, schone waterstof, opslag en andere technologieën waarnaar de vraag wordt gestimuleerd door onze NextGenerationEU- en REPowerEU-plannen. Om dit mogelijk te maken, zullen we een nieuwe Net-Zero Industry Act voorstellen. Dit volgt hetzelfde model als onze Chipswet. De nieuwe Net-Zero Industry Act zal duidelijke doelen voor Europese schone technologie tegen 2030 identificeren. Het doel zal zijn om investeringen te concentreren op strategische projecten in de hele toeleveringsketen. We gaan vooral kijken hoe we de vergunningverlening voor nieuwe cleantech- productielocaties kunnen vereenvoudigen en versnellen.’

Staatssteunregels aanpassen
De tweede pijler van het Green Deal Industrial Plan behelst het stimuleren van investeringen en financiering van cleantechproductie. ‘Om de Europese industrie aantrekkelijk te houden, moet men kunnen concurreren met de aanbiedingen en stimulansen die momenteel buiten de EU beschikbaar zijn’, aldus Von der Leyen. ‘Daarom zullen we voorstellen om onze staatssteunregels tijdelijk aan te passen om te versnellen en te vereenvoudigen. Denk aan eenvoudigere procedures en versnelde goedkeuringen, maar ook gerichte steun voor productiefaciliteiten in strategische cleantech- waardeketens, om verplaatsingsrisico's door buitenlandse subsidies tegen te gaan.’

Werknemers opleiden
De derde pijler van het Green Deal Industrial Plan is het ontwikkelen van de vaardigheden die nodig zijn om de transitie te realiseren. Von der Leyen hierover: ‘De beste technologie is zo goed als de geschoolde werknemers die het kunnen installeren en bedienen. Met een enorme groei in nieuwe technologieën, zullen we een enorme groei in vaardigheden en geschoolde werknemers in deze sector nodig hebben.’

De laatste pijler is het vergemakkelijken van open en eerlijke handel. ‘Om ervoor te zorgen dat schone technologie wereldwijd 0 uitstoot oplevert, zullen er sterke en veerkrachtige toeleveringsketens nodig zijn’, stelt Von der Leyen. ‘We hebben een ambitieuze handelsagenda nodig, onder meer door optimaal gebruik te maken van handelsovereenkomsten, bijvoorbeeld met Canada of met het Verenigd Koninkrijk.’

SolarPower Europe opgetogen
De Europese koepelorganisatie voor zonne-energie, SolarPower Europe, is opgetogen over de plannen van Von der Leyen. Policy Director Dries Acke: ‘Het Green Deal Industrial Plan is een belangrijk moment voor Europese zonne-energiefabrikanten. De EU komt serieus tegemoet aan de zorgen van de Europese zonne-energiesector. Een “net-zero” industriewet is het instrument dat Europese zonne-energiefabrikanten zoeken in de nasleep van de groeiende wereldwijde concurrentie om duurzame waardeketens. Met gestroomlijnde locatievergunningen zal Europa beter in staat zijn om de fabrieken te bouwen die nodig zijn om de 30 gigawattpiek aan zonnepanelen te produceren waar de European Solar PV Industry Alliance zich op richt tegen 2025.’

De koepelorganisatie stelt dat de belofte van voorzitter Von der Leyen om de EU-staatssteunregels tijdelijk te vereenvoudigen door gebruik te maken van belastingvoordelen, van cruciaal belang is. ‘Fabrikanten van zonne-energie worden geconfronteerd met energieprijzen die 2 of 3 keer hoger zijn dan die in China en de Verenigde Staten, en ze zoeken snel verlichting. De groene industriële revolutie blijft, en een Europees Soevereiniteitsfonds – binnen het bestaande meerjarige financiële kader van de EU – zal op de langere termijn van cruciaal belang zijn bij het verlenen van steun aan de binnenlandse productiebasis van Europa. Naast het Green Deal Industrial Plan zou de Europese Commissie groene overheidsopdrachten moeten invoeren om de vraag naar duurzame Europese pv-producten te stimuleren.’