Het Dilemma | Circulaire montagesystemen: verre toekomstmuziek of nu al haalbaar?

Wido van den Bosch is mede-eigenaar van Brink Industrial in Hoogeveen. Het bedrijf is een specialist in design, engineering en productie van metalen plaatwerk, van componenten tot samengestelde producten. Circulariteit is een integraal onderdeel van de propositie voor al haar klanten.

Hoe duurzaam en circulair kun je zijn als maakbedrijf in de metaal?
‘Wij zijn koploper in onze sector op het gebied van circulariteit. We hebben deze beweging al in 2014 ingezet door vergaande automatisering en robotisering. Dat heeft geresulteerd in een van de meest moderne productiefaciliteiten van Europa; een industrie 4.0-proces dat dag en nacht doordraait. Daardoor kunnen we met relatief weinig werknemers veel werk verzetten en het resulteert ook in een wezenlijk lagere CO2-footprint. Daarnaast brengen we dat als eerste met circulariteit samen tot Industry 5.0.’

Dat vraagt om meer dan een slim, efficiënt productieproces…
‘Er kleven vele aspecten aan het voorkomen van verspilling en het gebruik van nieuwe materialen, veel meer dan materiaalgebruik waar nogal eens de nadruk op wordt gelegd. Je moet producten maximaal toekomstbestendig maken; zorgen dat je ze kunt repareren, refurbishen, upgraden, hergebruiken zodat je het product een tweede leven kunt geven. Daarnaast moeten ze, als ze echt aan het einde van hun leven zijn, optimaal recyclebaar zijn.’

Dat ligt voor de hand…
‘Maar je moet er ook invulling aan geven. Dat begint al in de design- en engineeringfase. Het voordeel van metaal - aluminium, staal, rvs… - is dat het lang meegaat. Zo overtreft de levensduur van een montagesysteem per definitie die van zonnepanelen. Maar wil je dat die onderbouw geschikt is voor de zonnepanelen van de toekomst, dus opnieuw kan worden gebruikt om grotere modules op te leggen bijvoorbeeld, dan zul je een flexibel systeem moeten ontwerpen. Wij stimuleren klanten om op deze wijze naar het ontwerp en de fabricage van hun producten te kijken en adviseren hen daarbij.’

Wat heb jij met de zonne-energiesector?
‘Het is alweer even geleden, maar ik heb zonnepaneelfabrikant Ubbink Solar mede opgezet voor Centrosolar. Met de teloorgang van de Europese zonne-energiesector, nu zo’n 10 jaar geleden, verdwenen ook deze activiteiten. Mijn affectie is gebleven, maar de markt is natuurlijk volledig veranderd. Vrijwel alle onderdelen van een zonne-energiesysteem komen uit China. Waar de kwaliteit destijds veelal te wensen overliet, is die nu een stuk beter.’

Dat geldt tevens ten aanzien van duurzaamheid?
‘Nee, alleen al vanwege het transport vanuit de fabrieken naar de eindgebruiker. Dat bepaalt het overgrote deel van de CO2-footprint van producten. Bovendien belasten de traditionele productieprocessen in China het milieu en klimaat natuurlijk veel meer dan die van moderne fabrieken in Europa. Je kunt heel circulair denken, maar dicht bij huis produceren – ook in het kader van hergebruik – is dus altijd te prefereren.’

Als het je concurrentiepositie niet ondermijnt…
‘Die is afhankelijk van vele zaken. We hebben de afgelopen jaren gezien hoe transportprijzen kunnen fluctueren en hoe leverzekerheid in gevaar kan komen, bijvoorbeeld door een pandemie of een gestrande boot in het Suezkanaal. Je wilt klanten optimaal bedienen, flexibel zijn en innovatief. Bovendien worden de eisen ten aanzien van duurzaamheid en circulariteit in de bouw steeds sterker aangescherpt door de overheid. Samenwerking met maakpartners die waarde kunnen toevoegen op dit gebied is van steeds groter belang.’

Er is nu al veel te winnen?
‘Ook in de metaal is reshoring van productie flink op gang gekomen. Steeds meer bedrijven kiezen voor lokale productie, ook leveranciers van montagesystemen. De klanten voor wie wij die principes toepassen, bewijzen dat werken aan duurzamere producten en circulariteit kan samengaan met een haalbare businesscase. Wat je nog weinig ziet, is dat er wordt gewerkt vanuit circulaire businessmodellen, waarbij je bijvoorbeeld kunt denken aan verhuur- en leaseconstructies waarbij producten eigendom blijven van de fabrikant. Maar die zullen ongetwijfeld ook snel populairder worden. Al met al: de volgende stap in het verduurzamen van de montagesystemen is vol inzetten op lokale productie. Dat is technisch en commercieel inmiddels mogelijk.’