Vlaamse subsidie vervanging asbestdak door zonnepanelen: ‘Gemiste kans voor energietransitie boeren’

‘In het belang van de gezondheid moeten asbestdaken zo snel mogelijk verdwijnen. Tegelijk moeten we dat momentum aangrijpen om ook maximaal investeringen in hernieuwbare energie te bekomen.’ Dat zei de Vlaamse minister van Energie Zuhal Demir begin vorig jaar bij de introductie van een premie voor het vervangen van asbestdaken door zonnedaken. Wie dat doet, ontvangt een premie van 12 euro per vierkante meter, mits aan de voorwaarden wordt voldaan. De regering maakte hiervoor 23 miljoen euro vrij, en heeft daarvoor voor dit jaar weer ruimte in het budget gereserveerd. Is dat effectief?

Asbestveilig in 2040
Luc Proesmans is adviseur veiligheid en welzijn bij Bouwunie, de vertegenwoordiger van zelfstandigen en kleine en middelgrote ondernemingen (kmo’s) in de bouw in Vlaanderen. Hij noemt de sanering van asbestdaken, en de energietransitie, een belangrijk aandachtspunt van de brancheorganisatie. ‘Dat uit zich onder andere in informeren, stimuleren en opleiden. Er zijn nog enorm veel asbestdaken. Vlaanderen moet tegen 2040 asbestveilig zijn, zo is het regeringsdoel. Daar wordt hard aan gewerkt, en met succes. Zo kunnen land- en tuinbouwers, via de Vlaamse afvalstoffenmaatschappij OVAM, financiële ondersteuning krijgen voor het verzamelen en verwerken van gedemonteerde asbestdaken. Die subsidie is, ook na verlenging dit jaar, volledig overtekend.’

Te vroeg
‘Minder asbest en meer hernieuwbare energie.’ Dat moet de premie die Vlaanderen invoerde op het vervangen van een asbestdak door zonnepanelen opleveren. Demir sprak over een extra oppervlakte van bijna 2 miljoen vierkante meter gesaneerde asbestdaken en een extra vermogen van ongeveer 40 megawattpiek aan zonnepanelen, tenminste wanneer het volledige budget van 23 miljoen euro werd aangesproken. De eerste 6 maanden van 2022 werd echter slechts 32 keer een aanvraag ingediend, zo gaf de minister afgelopen november aan op vragen van Parlementslid Robrecht Bothuyne (CD&V). ‘Het is te vroeg om al een uitspraak te doen over het succes van deze premie. Een dergelijke investering vergt heel wat voorbereiding en vraagt niet alleen de sanering van het dak maar daarna ook nog de installatie van een pv-installatie.’

Schuren en garages
Zal dit succes wel blijken na de verlenging van de subsidie met 1 jaar, zoals Demir voornemens is? Proesmans heeft grote twijfels. Dat heeft met name te maken met de voorwaarden. De asbest- en pv-premie geldt alleen voor eigenaars van niet-verwarmde niet-woongebouwen; en de nieuwe zonnepanelen moeten minstens 10 procent van het gesaneerde dak bedekken. ‘Daarbij heb je het dus bijvoorbeeld over schuren, loodsen en garages’, aldus Proesmans. ‘Er zullen denk ik maar weinig mensen geneigd zijn deze daken te saneren én daarop zonnepanelen te plaatsen.’

In de marge
Vlaanderen telt meer dan 350.000 asbestdaken op niet-residentiële gebouwen, bijvoorbeeld op fabriekshallen, loodsen en agrarische gebouwen zoals stallen. Met de eis van niet-verwarmde gebouwen kent de asbest-pv-premie echter een wezenlijke beperking. ‘Ze is niet van toepassing op de grote massa van deze gebouwen. Die worden immers verwarmd’, stelt Proesmans. ‘Daarmee is het de vraag wat de daadwerkelijke toegevoegde waarde van de premie is. We maken al snelheid met asbestsanering. Een extra push kan geen kwaad. Er liggen ook grote kansen voor de energietransitie van Vlaanderen en onze boeren door het stimuleren van zonnepanelen op agrarische daken. Maar met de huidige premie opereer je in de marge en zou daarom kunnen worden gezien als een gemiste kans.’