Staatssecretaris Heijnen: onderzoek naar risicoprofielen en dubbele energiebelasting thuisbatterijen

De strategische batterijenaanpak is door het kabinet gestructureerd naar 5 pijlers: grondstoffen, circulariteit, veiligheid, economische perspectieven en het energiesysteem. Onder deze pijlers vallen diverse acties, waarbij de meeste doorlopend zijn. Enkele van de belangrijkste acties zijn het bevorderen van de beschikbaarheid van grondstoffen, het actief inzetten op circulariteit in de Europese Batterijenverordening, de Publicatiereeksen Gevaarlijke Stoffen (PGS’en) voor batterijen verankeren in de Omgevingswet en het hergebruik van batterijen van elektrische voertuigen voor energieopslag.

Batterijenverordening
‘De beschikbaarheid van grondstoffen voor batterijen is een steeds prominenter onderwerp’, constateert staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat Vivianne Heijnen. ‘De groeiende inzet van batterijen in de energietransitie en de verduurzaming van de mobiliteit dragen significant bij aan de sterk toenemende vraag naar kritieke grondstoffen, zowel in Nederland en de EU als wereldwijd. Een elektrische auto bijvoorbeeld bevat gemiddeld 6 keer zoveel kritieke metalen en mineralen als een vergelijkbare niet-elektrische auto. Er is steeds meer aandacht voor het borgen van leveringszekerheid van dergelijke kritieke grondstoffen die de EU vanuit derde landen moet importeren.’

De staatssecretaris meldt dat de Europese Unie (EU) voor alle kritieke grondstoffen, waaronder de batterijgrondstoffen, werkt aan het formuleren van een European Critical Raw Materials Act. Deze is per 30 september 2022 in consultatie  gegaan. Naast de Europese aanpak werkt het kabinet aan een aanvullende Nederlandse grondstoffenstrategie, specifiek voor de Nederlandse positie. De Europese Raad en het Europees Parlement hebben verder begin december een voorlopig akkoord gesloten over de EU-Batterijenverordening die diverse verplichtingen bevat die de circulariteit bevorderen. Heijnen: ‘Voorbeelden zijn eisen op het gebied van inzameling, het stimuleren van de repareerbaarheid en hergebruik, recycling en op de verplichting om gerecycled materiaal toe te passen in nieuwe lithiumbatterijen. Ik ben over het algemeen positief over het bereikte resultaat in de Raad dat voor alle lidstaten acceptabel is gebleken, hoewel het duidelijk is dat de lidstaten niet in alles op één lijn zitten. Naast medestanders voor een hoog ambitieniveau, zijn er ook lidstaten die een wat voorzichtigere aanpak voorstaan.’

PGS’en in Omgevingswet
‘Verbeterde inzameling leidt daarnaast tot minder aanwezigheid van batterijen bij afvalverwerkende bedrijven’, vervolgt de staatssecretaris. ‘Inmiddels hebben de producentenorganisaties met de Taskforce Afvalbranden, waarin afvalverwerkers en publieke en private afvalinzamelaars zich verenigd hebben, een gezamenlijke aanpak opgesteld met acties die het risico op afvalbranden moeten beperken.’

Heijnen meldt in dat kader dat afgelopen jaar ook belangrijke vorderingen zijn gemaakt met richtlijnen in de Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen (PGS 37-1 en 37-2). De PGS 37-1 heeft betrekking op Energie Opslag Systemen (EOS), ook wel ‘buurtbatterijen’ genoemd. De PGS 37-2 heeft betrekking op de bedrijfsmatige opslag van lithium-ionbatterijen en accu’s. Deze PGS’en zullen in 2023 worden gepubliceerd en de staatssecretaris heeft het voornemen deze te verankeren in de Omgevingswet. Heijnen: ‘De huidige planning is dat de definitieve concepten van de richtlijnen in het eerste kwartaal van 2023 beschikbaar zullen zijn op de website van de PGS, zodat bedrijven daar al op kunnen anticiperen totdat ze officieel gepubliceerd zijn. Het voornemen is om in het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal) onder de Omgevingswet een verwijzing op te nemen naar beide PGS’en, waardoor bepaalde maatregelen wettelijk verplicht zijn voor de exploitant. Zodra de verwijzing in het Bal in werking treedt, zal de Circulaire risicobeheersing lithium-ion energiedragers uit 2020 worden ingetrokken.’

Thuisbatterijen
In het kader van veiligheid wil de staatssecretaris in 2023 nader onderzoek laten doen naar het risicoprofiel van thuisbatterijen. ‘Mijn verwachting is dat met de geleidelijke afschaffing van de salderingsregeling voor zonnepanelen vanaf 2025 de thuisbatterij aan populariteit zal winnen, zoals ook in Duitsland en België het geval is. Vanuit deze analyses kunnen risico’s beter worden ingeschat en maatregelen worden genomen, wat leidt tot een grotere mate van veiligheid.’

De staatssecretaris gaat de uitvoering van het onderzoek samen met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties bekijken.

Dubbele belasting
Bovendien meldt de staatssecretaris ook oog te hebben voor de mogelijk dubbel betaalde energiebelasting bij thuisbatterijen. ‘Per 1 januari 2022 is voor batterijen achter een grootverbruikersaansluiting de mogelijkheid van dubbele energiebelasting weggenomen. In de Wet belastingen op milieugrondslag is geregeld dat de levering aan exploitanten van dergelijke batterij geen belaste levering is voor de energiebelasting. De exploitant van de batterij wordt zelf belastingplichtig voor de energiebelasting en beoordeelt of de stromen vanuit de batterij wel of niet belast zijn. Voor kleine batterijen is deze oplossing er nog niet. Deze is ook nog niet relevant omdat voor de meeste kleinverbruikers momenteel geen sprake is van dubbele belastingheffing vanwege de werking van de salderingsregeling.’

Het kabinet wil de salderingsregeling echter vanaf 2025 geleidelijk afbouwen en dat verandert de zaak. Heijnen: ‘Het kabinet heeft aandacht voor de fiscale positie van batterijgebruik in de volle breedte. Door het ministerie van Financiën wordt in samenwerking met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat onderzoek verricht naar oplossingsrichtingen om dubbele energiebelasting bij batterijen achter een kleinverbruikersaansluiting te voorkomen. In 2023 wordt het onderzoeksrapport met uitkomsten verwacht.’

Routekaart Energieopslag
Staatssecretaris Heijnen bevestigt verder in haar update over de batterijenstrategie dat minister Jetten voor Klimaat en Energie binnenkort zijn routekaart voor energieopslag zal opleveren.

‘Met batterijen kan in flexibiliteit worden voorzien die nodig is in het energiesysteem. In het energiesysteem van de toekomst zullen hernieuwbare-energiebronnen, zoals windenergie en zonne-energie, op veel momenten de volledige elektriciteitsvraag dekken. Met een toenemend aandeel weersafhankelijke bronnen zal de vraag van het systeem naar flexibiliteit toenemen. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat is bezig met het opstellen van de routekaart Energieopslag, welke begin 2023 opgeleverd zal worden. Batterijen zullen hier, naast andere vormen van energieopslag, een belangrijke rol in spelen. Batterijopslag kan plaatsvinden vanuit stationaire batterijen – bijvoorbeeld buurtbatterijen in de gebouwde omgeving en hergebruik van batterijen na toepassing in elektrisch vervoer. Daarnaast kan elektrisch vervoer door slim te laden of te ontladen het energiesysteem ondersteunen.’

‘De ontwikkelingen op batterijgebied zijn in een stroomversnelling geraakt en het tempo van toepassing komt in de komende jaren alleen maar hoger te liggen’, besluit Heijnen. ‘Dat is belangrijk, omdat batterijen helpen om het energiesysteem en de mobiliteit te verduurzamen. Tegelijk zijn er veel uitdagingen en vergt het inzet en middelen om de transitie tot een succes te maken.’