Waterstof als oplossing vol stroomnet? ‘Uitdaging zit in betaalbaarheid en vraagkant’

Solarfields gaat groene waterstof maken bij Zonnepark Vloeivelden in het Drentse Nieuw-Buinen. Bij dit grootste zonne-energiesysteem van de ontwikkelaar – 115 megawattpiek groot –  gaat het binnen het project H2 Hollandia een elektrolyser van 5 megawatt plaatsen. Die moet vanaf 2024 maar liefst zo’n 300 ton waterstof per jaar gaan produceren.

Grote potentie
‘Wij hebben best wel wat last van curtailment op deze locatie’, aldus Buruma, directeur Storage, Hydrogen & Grid Infra bij Solarfields. ‘Ook op andere plekken moeten we de productie steeds vaker inperken, sommige projecten komen helemaal niet tot realisatie door een gebrek aan netcapaciteit. Batterijen kunnen een oplossing vormen voor dit probleem, daar zetten wij ook op in. We zien echter ook de grote potentie van groene waterstof. Gebruik je daar zonnetroom voor, dan voorkom je invoeding in het net. Bovendien verschillen de toepassingen en kun je energie veel langer vastleggen in moleculen dan elektronen.’

Complex en ver weg
Buruma constateert dat er in Nederland veel wordt gepraat over waterstof. Hij noemt onder andere de plannen voor grote waterstoffabrieken in de Eemshaven, inclusief opslag en pijplijn, en discussies over het gebruik van bestaande gasinfrastructuur. ‘Dat is echter allemaal complex en ver weg. Als je wilt leren en weten of iets echt werkt, dan moet je het vooral doen. Wij realiseren daarom een waterstoffabriek van 5 megawatt, die heeft dus enige schaal, maar is wel realiseerbaar binnen afzienbare tijd. De waterstof die we produceren, transporteren we met tubetrailers naar de klant: een tankstation in de buurt. Hierdoor is er geen afhankelijkheid van de ontwikkeling van de infrastructuur, wat het proces bespoedigt. We zijn ook in gesprek met de aardappelverwerker, de eigenaar van de netaansluiting waar het zonnepark gebruik van maakt, over eventuele levering van de zuurstof die vrijkomt bij het proces.’

Prijs en schaal
Het spannende aan het H2 Hollandia-project zit niet zozeer in de technologie, volgens Buruma. Er zijn met name belangrijke vragen omtrent het gebruik. Is er vraag naar groene waterstof, door wie en hoe groot is die dan? Hij wordt veelvuldig gebeld door potentiële afnemers van waterstof, vooral energiehandelaren. Die tonen grote interesse en willen om de tafel. Pas in de praktijk zal echter blijken welke voorwaarden ze stellen, bijvoorbeeld wat betreft prijs, volume en leverzekerheid. Wat is er nodig voor een positieve businesscase?

Onzekerheden
Buruma: ‘Wij doen dit allereerst met het oog op het realiseren van een maximaal rendement op onze zonneparken. Naarmate de SDE++ wordt afgebouwd, zou de additionele productie van waterstof ook een mooi extra verdienmodel kunnen zijn om investeringsrisico’s te ondervangen. Wellicht is het zelfs mogelijk om zonneparken niet eens op het stroomnet aan te sluiten en volledig in te zetten op waterstof. We weten het gewoonweg nog niet. Er zijn nog heel veel onzekerheden. Duidelijk is wel dat de kosten vooralsnog problematisch zijn. Om een idee te geven: een batterijproject van 5 megawatt kost circa 2,5 miljoen euro, een elektrolyserproject van 5 megawatt zo’n 15 miljoen euro. Die laatste moet bovendien behoorlijk wat vollasturen draaien om zichzelf terug te verdienen. Dat red je alleen als het gekoppelde zonnepark vele malen groter is dan de elektrolyser, zoals bij ons project. Het alternatief is additioneel groene stroom afnemen van het net, of die produceren met windturbines.’

Vollasturen
Voor grootschalige batterijopslagsystemen is subsidie doorgaans niet strikt noodzakelijk, zo stelt Buruma. Voor een rendabele exploitatie van waterstofsystemen is opname in de SDE++ of een soortgelijk systeem volgens hem echter geen gek idee. ‘Momenteel is er sprake van ad hoc financiële ondersteuning van groenewaterstofprojecten, door dat een structureel karakter te geven, kan er een volwassen markt ontstaan. Maar we moeten ook creatief zijn. Zo hebben we contact met een ontwikkelaar van windparken. Die wil waterstof gaan produceren, ook zodat de opgewekte energie niet verloren gaat als gevolg van netcongestie. We spreken nu over de mogelijkheden van het uitruilen van 50 megawatt zon en wind. Zo kunnen we de vollasturen van onze elektrolyser vergroten en die in de plus laten draaien. Hoe dan ook, die groenewaterstofeconomie zal er echt wel komen, omdat die veel flexibiliteit kan toevoegen aan ons energiesysteem, waterstof ingezet kan worden om zware industriële processen te verduurzamen en er geen elektriciteitsnetten voor verzwaard hoeven te worden. Hoe snel het gaat, is echter niet te voorspellen. Het hangt met name af van hoe snel de kosten naar beneden kunnen en de ontwikkeling van de vraag.’