Het Dilemma | SDE++ voor uitgestelde levering mooi, maar radicale omslag in denken beter

Door batterijopslag toe te voegen aan wind- en zonne-energieprojecten kan het invoeden van elektriciteit over de tijd worden gespreid en dus het stroomnet worden ontlast. De mogelijke komst van een nieuwe SDE++-categorie voor uitgestelde levering hangt in dit verband al even boven de markt. De volgende subsidieronde is echter al in juni. Als het al gebeurt, dan is het waarschijnlijk wachten op 2023.

Hoe belangrijk is het stimuleren van de combinatie zonne-energie en batterijopslag?
‘De netproblematiek wordt ontegenzeggelijk steeds nijpender, zowel aan de kant van de invoer als afname. Wij krijgen steeds meer telefoontjes binnen van mensen die willen weten wat een batterijsysteem hen nu echt kan brengen, bijvoorbeeld omdat er zonnestroom – en dus ook geld – verloren gaat omdat ze die niet kwijt kunnen aan het elektriciteitsnet. Er zitten ook echt schrijnende gevallen tussen, bijvoorbeeld ondernemers die hun invoeding willen uitbreiden maar te horen krijgen dat ze 5 à 6 jaar moeten wachten op een zwaardere netaansluiting. Gisteren had ik een woningcorporatie aan de lijn. Die had van Liander te horen gekregen dat ze te snel gingen met de uitrol van warmtepompen en elektrische kookplaten. Ze moesten maar even pas op de plaats maken in hun verduurzaming.’

De mooie kant van die zaak is dat ze jullie weten te vinden…
‘De onbekendheid met de mogelijkheden die batterijen bieden om dit soort problemen te overwinnen, is nog groot. Wij verrichten veel missiewerk. Ik zag laatst een directeur van een verzorgingscentrum op televisie met een nieuw, volledig duurzaam pand, inclusief 350 zonnepanelen op het dak. Hij kreeg echter geen netaansluiting, wat overigens niet vreemd is in een van de vele gebieden die op de netcongestiekaart dieprood kleuren. Er staan nu 2 dieselaggregaten op de parkeerplaats te draaien. Ik belde hem op en zei dat wij hem konden helpen. Zijn ongeloof was groot. Hij trok al lang heel hard aan de bel bij de wethouders en de netbeheerder, en nu zei iemand hem zomaar dat er een oplossing was… De markt staat ontegenzeggelijk in de kinderschoenen. Tegelijkertijd heeft iwell het drukker dan ooit, het gaat momenteel heel hard met de uitrol van onze Cubes bij vastgoedbeleggers, logistieke centra, industriële bedrijven…’

Jullie zitten niet te wachten op subsidie op commerciële batterijsystemen om het net te ontlasten?
‘De markt van batterijen is nog onvolwassen, heel veel kleine en grote partijen zijn aan het pionieren. Tegelijkertijd is er een hoge urgentie om in actie te komen, omdat het stroomnet compleet is dichtgeslibd; de transitie vertraagt en we moeten juist versnellen. Om deze bottleneck te verminderen, is daarom subsidie misschien wel een goed idee voor de korte termijn. Voor de langere termijn zijn we hier bij iwell echter geen voorstander van. Wij geloven meer in een soort rekeningrijden voor verbruik op de piekmomenten; een capaciteitstarief voor gebruikers dus. Zo voorkom je oversubsidiëring en laat je de markt vrij, en het meest belangrijk: je beloont positief gedrag. Andersoortige prikkels zijn dus noodzakelijk. We zijn bezig met het creëren van een radicaal nieuw, duurzaam energiesysteem. Dan moet je ook een fundamentele omslag in denken en gedrag gaan stimuleren. Dat is voor de overheid natuurlijk een veel spannender idee dan subsidiëring.’

Dan hebben we het nog niet eens over de energieprijzen gehad....
‘De onzekerheden omtrent de levering van Russisch gas stuwen die gigantisch omhoog. De noodzaak om minder afhankelijk te worden van fossiel en het net wordt daarmee alleen maar groter, om bedrijven niet stil te laten vallen maar bijvoorbeeld ook om huurders van woningcorporaties minder bloot te stellen aan de grillen van de huidige energiemarkt. Immers, hoe meer je lokaal opwekt en verbruikt, hoe minder relevant die energieprijzen voor je worden. Stimulering vanuit de overheid via subsidies – of liever slimme regelingen – kan dus zowel op het vlak van duurzaamheid en economie als energiearmoede een uitweg voor de lange termijn bieden.’

En de businesscase voor batterijen is er dus al?
‘Als die het mogelijk maakt om iets te doen wat ander niet kan, bijvoorbeeld een nieuw pand betrekken of uitbreiden van je productie, dan is een snelle terugverdientijd geen prioriteit. Het is gewoon een noodzakelijke investering. In andere gevallen is er voor heel veel bedrijven en organisaties reeds een goede businesscase voor batterijen door verdienmodellen te stapelen; meer zelfverbruik, uitgestelde levering, handel op de onbalansmarkten. Dat is wat wij doen bij iwell – volgens mij zijn wij op dit moment nog steeds de enige die dit al op grote schaal met succes commercieel uitrollen in Nederland. Heb je het over een zonnepark dat niet kan worden ontwikkeld vanwege de beperkingen van het net, dan is het toepassen van een aantal batterijsystemen bij bedrijven met een slimme, collectieve sturing soms interessanter dan het plaatsen van een megabatterijsysteem. Er zijn kortom kansen genoeg, maar we staan pas aan het begin. Het ontstaan van nieuwe partijen, de doorontwikkeling van bestaande en meer innovatie is nodig. Daar zou zo’n subsidie voor uitgestelde levering aan kunnen bijdragen, maar we zullen onze energievoorziening op een structurele wijze moeten gaan hervormen.’