Warmtepompen, zonnepanelen of zonneboilers per 1 februari verplicht bij ingrijpende renovatie

De verplichting in het kort: 7 tot 64 zonnepanelen

Nederland legt per 1 februari 2022 een eis op voor het opwekken van een minimale hoeveelheid hernieuwbare energie – zoals zonnepanelen of warmtepompen – bij een ingrijpende renovatie. De verplichting vloeit voort uit de EU-richtlijn Renewable Energy Directive II (RED II).

Die richtlijn bevat een verplichting voor lidstaten om een minimumwaarde hernieuwbare energie voor te schrijven bij nieuwbouw en ingrijpende renovatie. Voor een deel is deze verplichting al geïmplementeerd. Voor nieuwbouw gelden sinds 1 januari 2021 de BENG-eisen voor de minimumwaarde hernieuwbare energie.

Definitie ingrijpende renovatie
Nederland heeft bij de implementatie van de Europese richtlijn gekozen voor de oppervlaktemethode. Hierdoor is sprake van een ingrijpende renovatie wanneer meer dan 25 procent van de oppervlakte van de gebouwschil wordt vernieuwd, veranderd of vergroot. Dat is bijvoorbeeld wanneer een dak of gevel volledig wordt opengelegd en vernieuwd. Vaak zijn gebouwen bij ingrijpende renovatie tijdelijk niet bewoonbaar of functioneel.

Er zijn ook renovaties die niet voldoen aan deze definitie van ingrijpende renovatie, omdat de aanpassingen geen betrekking hebben op de integrale bouwschil. Voorbeelden hiervan zijn: na-isolatie van een spouwmuur, na-isolatie van enkelsteensbuitenmuren aan binnen- of buitenkant, na-isolatie onder dakpannen of tegen het dakbeschot.

Alleen bij aanpassing verwarmings- of koelinstallatie
Ten tweede geldt de verplichting voor huiseigenaren van een minimumwaarde hernieuwbare energie alleen wanneer een technisch bouwsysteem voor ruimteverwarming of ruimtekoeling deel uitmaakt van de ingrijpende renovatie. Van dat gedeeltelijk vernieuwen, veranderen of vergroten van een technisch bouwsysteem is sprake wanneer een of meer van de centrale warmte-, koude-, of warmwateropwekkers of centrale ventilatie-units veranderd wordt of wanneer een derde of meer van de afgiftelichamen – meestal radiatoren – of inbouwarmaturen wordt geïnstalleerd, vervangen of verbeterd.

Kortom, in beginsel geldt de eis voor een minimumwaarde hernieuwbare energie voor alle bestaande gebouwen die ingrijpend gerenoveerd worden en waarbij de verwarmings-of koelinstallatie(s) deel uitmaken van de renovatie, zowel voor woningbouw als utiliteitsbouw.

15 procent zonnepanelen
De hoogte van de minimumeis is gebaseerd op een onderzoek van ingenieursbureau DGMR. Hierin is gekozen voor zonnepanelen als maatgevende techniek. Er zijn verschillende situaties uitgewerkt met zonnepanelen om de hoogte van de eis te bepalen. Hierin is gevarieerd in zowel de hoeveelheid zonnepanelen (15 en 20 procent van het dakoppervlak), de oriëntatie van de zonnepanelen (oost, zuid, west, noord), de hellingshoek (15 en 30 graden) en matig en sterk geventileerde zonnepanelen.

Uit het onderzoek is naar voren gekomen dat 15 procent zonnepanelen van de dakoppervlakte als een acceptabel minimumniveau wordt gezien bij ingrijpende renovatie. Dit komt overeen met 7 zonnepanelen bij een tussenwoning van 110 vierkante meter, 64 zonnepanelen bij een woongebouw met 33 woningen van 3.036 vierkante meter en 12 zonnepanelen bij een klein kantoorgebouw van 298 vierkante meter.

Nieuwe rekentool
Voor het bepalen van de minimumwaarde hernieuwbare energie die wordt opgewekt door zonnepanelen is geen volledige NTA 8800-berekening noodzakelijk (red. de rekenmethode voor de bepaling van de energieprestatie van een gebouw). Er is namelijk een rekentool ontwikkeld die gebruikt kan worden om het aantal zonnepanelen te bepalen om te voldoen aan de nieuwe eis. Bij de keuze voor toepassing van een zonneboiler is wel een NTA 8800-berekening nodig om de minimumwaarde hernieuwbare energie te bepalen.

Uitzonderingen
Op de verplichting zijn bovendien een aantal uitzonderingen van toepassing, bijvoorbeeld voor gebouwen met gebruiksfuncties die een lage energievraag kennen. Daarnaast is een uitzondering opgenomen voor bouwwerken die aangesloten zijn of aantoonbaar binnen 3 jaar na de renovatie aangesloten worden op een warmtenet. Een derde uitzondering geldt voor zover het vanwege locatiegebonden omstandigheden of technische belemmeringen niet mogelijk is aan de eis te voldoen.

Tot slot geldt de eis niet wanneer de maatregelen die genomen moeten worden om aan de eis te voldoen niet binnen 10 jaar kunnen worden terugverdiend. In dat geval moeten echter wel de maatregelen worden gerealiseerd die een terugverdientijd hebben van ten hoogste 10 jaar. Om het werken met de uitzonderingen in de praktijk te vereenvoudigen, is een leidraad opgesteld. Deze leidraad biedt onder andere een praktisch stappenplan om het werken met de uitzonderingen op de eis te vereenvoudigen. Naar aanleiding van inbreng van brancheorganisatie Holland Solar zal in de leidraad verder worden opgenomen dat er bij grootschalige dakrenovatie in combinatie met de invulling van de eis door zonnepanelen, zonnecollectoren of andere systemen op het dak rekening gehouden dient te worden met de draagconstructie van het dak.