Rijksoverheid wil via MIEK versterking stroomnet in 5 industriële clusters versnellen

Dat meldt staatssecretaris Yeşilgöz-Zegerius van Economische Zaken en Klimaat aan de Tweede Kamer in een update over het Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (MIEK).

Cluster Energie Strategieën
Het MIEK is een programma van energie- en grondstoffeninfrastructuurprojecten van nationaal belang die bijdragen aan klimaattransitie en het verdienvermogen van Nederland stimuleren. Het doel is om met meer regie en het wegnemen van knelpunten besluitvorming van projecten te versnellen en systeemintegratie te bereiken voor de aanleg van energie- en grondstoffeninfrastructuur. De 2021-editie van het MIEK bevat projecten van nationaal belang die dit kalenderjaar voornamelijk voortkomen uit de Cluster Energie Strategieën (CES’en) van de industrie.

De staatssecretaris heeft nu het eerste overzicht met MIEK-projecten gepubliceerd. De projecten betreffen elektriciteitsnetverzwaringen voor de 5 industriële clusters Rotterdam-Moerdijk, het Noordzeekanaalgebied (NZKG), Chemelot in Zuid-Limburg, Zeeland/Schelde-Deltaregio in de provincie Zeeland en Noord-Nederland.

Snellere investeringsbeslissingen
Het MIEK moet door het vroegtijdig betrekken van relevante stakeholders tot snellere, goed onderbouwde investeringsbeslissingen leiden. Het MIEK-proces helpt om knelpunten in een vroeg stadium te signaleren en op te lossen. Het proces bestaat uit 4 hoofdfasen; verkenning, planstudie, Front-End Engineering Design (FEED)-studie en een besluitvormingsfase. ‘We werken samen met netbeheerders toe naar een goede aansluiting op procesniveau om dubbel werk te voorkomen en kansen voor concrete versnelling te identificeren’, aldus Yeşilgöz-Zegerius over de projecten.

‘Het MIEK-proces centraliseert en borgt kennis rondom besluitvorming, financiering en realisatie van complexe infra-processen’, stelt de staatssecretaris. ‘Hiermee wordt voorkomen dat rondom elk groot project het wiel opnieuw uitgevonden wordt. De instrumenten benutten zoveel mogelijk bestaande, reeds beproefde regulerings-, beleids- en financieringsprocessen. Voor de elektriciteitsverzwaringsprojecten die in het MIEK worden opgenomen, geldt dat deze via de tarieven bekostigd en gefinancierd kunnen worden. De meeste projecten zijn reeds opgenomen in de Investeringsplannen van de netbeheerders.’

Wettelijke ruimte vergroten
In de CES’en wordt voor de industriële clusters gezamenlijk een extra elektriciteitsvraag van 85 terawattuur verwacht in 2030. Dat is 2 keer de huidige elektriciteitsvraag van de industrie. De forse toename van de elektriciteitsvraag zal hand in hand moeten gaan met extra CO2-vrije elektriciteitsopwekking om emissietoename in de elektriciteitssector te voorkomen. De verduurzaming van de industrie vergt in alle 5 de regionale clusters stevige verzwaring van het hoofdnet voor elektriciteit.

Yeşilgöz-Zegerius hierover: ‘Veel van de projecten zitten al in het investeringsplan van netbeheerders en/of hebben al ondersteuning vanuit het Rijk gekregen. Wij verkennen met de Autoriteit Consument & Markt (ACM), en in lijn met het advies van TNO, het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO), in hoeverre de (wettelijke) ruimte vergroot kan worden voor gereguleerde netbeheerders om proactief te investeren in infrastructuur.’

Kip-ei-vraagstuk
‘Versnelling vraagt het doorbreken van het kip-ei-vraagstuk: netbeheerders wachten op zekerheid van investeringen door de (groot)gebruikers. Industriële bedrijven beslissen vaak pas als zij zekerheid hebben over de infrastructuur. Voor het doorbreken van dit kip-ei-vraagstuk wordt naar het Rijk gekeken. Het Rijk moet regie hebben en afwegingen maken en de markt moet inzichtelijk maken wat hun toekomstige vraag is en welke investeringen zij hiervoor nu al kunnen doen. Een manier hiervoor is het cumulatief inventariseren van de vaak nog onzekere industriële en vertrouwelijke verduurzamingsplannen zodat netbeheerders eerder kunnen starten met ontwikkelen. Partijen zoeken daar oplossingen voor. In de Rotterdamse regio werken partijen daarom samen aan een pilot Data Safehouse. Bij de evaluatie van de pilot kijken we tevens naar de mogelijkheden van een bredere toepasbaarheid voor alle industriële clusters.’

No-regret
Naast de netverzwaringen horen ook projecten voor hoofdinfrastructuur voor waterstof inclusief regionale vertakkingen en geïntegreerde opslag en projecten voor opslag van CO2 en een buisleidingencorridor voor meerdere energie- en grondstoffenstromen zijn onderdeel van de 2021-editie van het MIEK.

Met het toelaten van projecten tot het MIEK stelt de staatssecretaris tot slot uitvoering te geven aan een motie van Agnes Mulder (CDA) en Mark Harbers (VVD) en een motie van Raoul Boucke (D66) en Silvio Erkens (VVD). Beide moties roepen op tot no-regret-maatregelen voor het investeren in energie- en grondstoffeninfrastructuur voor de industrie.