KNMI: zeespiegel stijgt sneller, meer zon en meer extreme buien met hagel en windstoten

In het rapport presenteert het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) de nieuwste inzichten over het veranderende Nederlandse klimaat.

Nieuwe klimaatscenario’s
Het KNMI brengt om de circa 7 jaar nieuwe klimaatscenario’s uit. De volgende publicatie wordt medio 2023 verwacht. Met het Klimaatsignaal’21 geeft het KNMI een tussentijdse stand van zaken.

Het Klimaatsignaal’21 is gebaseerd op het zesde rapport van het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties (VN), waarin wordt gewaarschuwd dat de wereldwijde temperatuur mogelijk met 5,7 graden Celsius stijgt.

1,2 tot 2 meter
Als Nederland de uitstoot van broeikasgassen niet vermindert, kan de zeespiegel voor de Nederlandse kust volgens het KNMI rond 2100 met 1,2 meter stijgen ten opzichte van begin deze eeuw. Als het smelten van de Antarctische IJskap op de Zuidpool versnelt, komt zelfs de 2 meter zeespiegelstijging in 2100 in zicht. In 2014 berekende het KNMI dat in 2100 de grens 1 meter zou zijn. De berekende zeespiegelstijging is nu dus naar boven bijgesteld.

Op de lange termijn wordt het verschil in zeespiegelstijging tussen niets doen aan de uitstoot van broeikasgassen en het voldoen aan het Klimaatakkoord van Parijs zeer groot. In 2300 kan dit verschil volgens de onderzoekers al oplopen tot vele meters.

Extreme neerslag
Daarnaast blijkt uit het nieuwe onderzoek dat de zwaarste zomerbuien extremer worden, waarbij ook de kans op valwinden toeneemt. Naast de extreme buien kent de Nederlandse zomer ook een ander gezicht: dat van droogte. De kans op droge lentes en zomers is groter geworden. In het binnenland komt deze toename door klimaatverandering. Het Nederlandse klimaat schuift steeds meer op richting het klimaat van Zuid-Europa.

Doordat de lucht in een warmer klimaat meer vocht kan bevatten, ontstaan er extremere buien. Bij de zwaarste buien kunnen volgens de onderzoekers ook vaker valwinden ontstaan, die gevaarlijk kunnen zijn en veel schade kunnen veroorzaken. ‘Zomerse buien zijn doorgaans intens en kortdurend. Plotseling optredende extreme zomerbuien kunnen een grote impact hebben op de maatschappij. Ze gaan samen met sterke stijg- en daalbewegingen in de lucht, gevoed door hoge temperaturen aan het aardoppervlak en warmte die vrijkomt bij condensatie in de wolk. Extreme buien gaan daarom niet alleen gepaard met wateroverlast, maar meestal ook met onweer, hagel en windstoten. Soms leidt dit tot veel schade aan bijvoorbeeld kassen, gebouwen en voertuigen.’

Hagel
De toename van temperatuur en vocht leidt ertoe dat in de toekomst zware buien potentieel sneller kunnen uitgroeien tot complexe, die gepaard gaan met onweer, hagel en windstoten. Het KNMI hierover: ‘Relaties voor deze fenomenen afgeleid vanuit het huidige klimaat – zoals gebruikt in eerdere generaties klimaatscenario’s – blijken volgens recent onderzoek echter minder goed te werken voor de toekomst. Hierbij spelen diverse factoren een belangrijke rol: systematische veranderingen in de opwarming van de bovenlucht, relatieve vochtigheid, en de kleinschalige processen van belang bij de vorming van wolkendruppels en ijs. Dit maakt dat de toename in onweer en hagel waarschijnlijk minder groot is dan eerder gedacht. Mogelijk vormen – net zoals bij de neerslag – de zwaarste buien hierop wel een uitzondering. Nader onderzoek met de nieuwste modellen en gegevens zal dat moeten uitwijzen.’

Meer zon
De gemiddelde zonnestraling neemt toe sinds de jaren 90, volgens het KNMI met 3 procent per 10 jaar. ‘De toename is het grootst in de lente, met ruim 4 procent per 10 jaar. De toename in zonnestraling is vooral het gevolg van een afname in bewolking. De zonnestraling in de lente van 2020 was extreem hoog, mede door de geringe aanwezigheid van vliegtuigstrepen en door verminderde luchtvervuiling als gevolg van maatregelen om het coronavirus te beheersen.’

Orkanen op BES-eilanden
Orkanen die bij Bonaire, Sint Eustatius en Saba (red. de BES-eilanden) voorkomen, nemen in kracht toe met gemiddeld meer neerslag. Orkanen hebben niet alleen invloed op Caribisch Nederland, maar kunnen dat ook hebben op Europa. Dit gebeurde eerder al met orkaan Ophelia in 2017. Restanten van tropische orkanen kunnen de Noordzee bereiken en gaan gepaard met veel wind en neerslag.