‘Inspanningen draagvlak in toekomst mogelijk wél meegewogen in besluitvorming zonneparken’

Dit concluderen onderzoekers van de rekenkamer in het rapport ‘Inspannen voor draagvlak’ dat gaat over de rol van de provincies Gelderland en Overijssel bij draagvlak voor het opwekken van hernieuwbare energie.

Rol niet zo groot
De Rekenkamer Oost-Nederland stelt dat de 2 provincies zich, binnen de mogelijkheden die zij hebben, inspannen om draagvlak voor hernieuwbare energie te bevorderen. Wat hun (on)mogelijkheden daarbij zijn, moet explicieter worden aangegeven om te hoge verwachtingen en teleurstelling te voorkomen.

De rol van provincies bij het bevorderen van draagvlak voor concrete projecten voor hernieuwbare energie is volgens de rekenkamer namelijk vooralsnog niet zo groot en het ontbreken van draagvlak kan volgens de onderzoekers juridisch gezien geen doorslaggevend argument zijn in de besluitvorming. Daarvoor is het nodig dat overheden aangeven wat zij aan inspanningen voor draagvlak verwachten van initiatiefnemers.

Omgevingsvisies en -verordening
De provincies geven in hun Omgevingsvisies en -verordening ruimtelijke kaders mee voor hernieuwbare energie. Concreet betekent dit bijvoorbeeld dat zij gebieden aanwijzen die zij uitsluiten voor windenergie, maar ook gebieden aanmerken als geschikt voor windenergie. Voordat zij besloten over de kaders, vroegen beide provincies de mening van gemeenten, maatschappelijke organisaties en inwoners en wogen deze mee. Beide provincies hebben daarnaast een stimuleringsprogramma voor hernieuwbare energie, waarbinnen zij aandacht besteden aan het ondersteunen van lokale initiatieven voor hernieuwbare energie

Alleen wanneer een gemeente bijvoorbeeld weigert mee te werken aan een plan voor windmolens in een daarvoor in de Omgevingsvisie geschikt geacht gebied, is de provincie aan zet om met een zogenoemd inpassingsplan de windmolens mogelijk te maken. In die situatie kan zij niet weigeren vanwege een gebrek aan draagvlak. Alleen ruimtelijke argumenten zijn relevant in de besluitvorming. Andere argumenten zoals het ontbreken van draagvlak, gelden niet.

Duidelijker zijn
De Rekenkamer beveelt aan duidelijker te zijn over de mogelijkheden die provincies hebben om draagvlak te bevorderen en mee te wegen in de besluitvorming bij concrete projecten. Dit om zo (te) hoge verwachtingen en daarmee samenhangende teleurstelling te voorkomen. Met de Omgevingswet en daarop vooruitlopende jurisprudentie (rechterlijke uitspraak) ontstaat er enige ruimte om inspanningen voor draagvlak bepalend te laten zijn bij het beoordelen van plannen voor hernieuwbare energie. Om die ruimte te kunnen benutten, moeten overheden in hun beleid aangeven wat zij aan inspanningen verwachten van initiatiefnemers voor hernieuwbare-energieprojecten.

De Rekenkamer heeft daarom als aanbeveling in het rapport opgenomen dat provincies dit bespreken met gemeentelijke partners waarmee zij samenwerken aan Regionale Energiestrategieën (RES’en).

Het Instituut voor Bouwrecht presenteerde onlangs al een onderzoeksrapport waaruit blijkt dat gemeenten projectontwikkelaars op basis van de huidige wetgeving niet kunnen dwingen om bij zonneparken 50 procent lokaal eigendom te realiseren.