Coronacrisis | Onderzoek NVDE: tekort aan installatie, onzekerheid over tweede coronagolf

Dat blijkt een enquête van de NVDE. Het is de vierde keer dit jaar dat de NVDE een dergelijk onderzoek heeft uitgevoerd. Tijdens het hoogtepunt van de eerste golf bleek uit de enquête dat bij 2 op de 3 bedrijven duurzame-energieprojecten stilvielen door de uitbraak van het covid-19-virus.

Investeringen

De nieuwste inventarisatie werd in september uitgevoerd, vlak voordat de tweede coronagolf zich aftekende. Er golden toen nog nauwelijks beperkende maatregelen en daarom is het volgens de NVDE waarschijnlijk dat de onzekerheid van ondernemers inmiddels is toegenomen.

Na de eerste fase van de coronacrisis liepen de omzetverwachtingen iets op, nam de hoeveelheid werk weer toe en verminderde de huiver om investeringen te doen. Wel ondervonden de ondernemers nog steeds veel last van de verplicht te nemen maatregelen om besmetting met het virus te voorkomen.

Omzetdaling
Voor het derde kwartaal waren de omzetverwachtingen onder ondernemers uit de sector iets positiever dan in de periode vlak na het uitbreken na de pandemie. Net voor de aankondiging van nieuwe maatregelen verwachtte ruim 8 procent van de bedrijven een omzetstijging, waar dit in juni nog slechts 4 procent was. Tegelijk namen de zorgen over een mogelijke krimp iets af. Waar in het tweede kwartaal nog meer dan 40 procent van de bedrijven een omzetdaling van minimaal 10 procent in het derde kwartaal verwachtte, lag dat percentage in september onder de 40 procent. Het percentage bedrijven dat rekent op een omzetdaling van minder dan 10 procent, lag nog steeds rond de 20 procent.

De NVDE heeft de enquêteresultaten laten analyseren door de ABN AMRO en waarschuwt voor te veel optimisme. ‘De omzetverwachtingen lijken te verbeteren ten opzichte van inventarisaties eerder dit jaar. Toch blijft waakzaamheid geboden, omdat ondernemers in de komende maanden nog veel financiële tegenslag kunnen ervaren. Hiervoor zijn 3 belangrijke oorzaken te geven. Allereerst heeft de regering de Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW) versoberd. Voorheen hadden bedrijven recht op een tegemoetkoming in de loonkosten bij 20 procent of meer omzetverlies. Vanaf oktober hebben alleen bedrijven met 30 procent omzetverlies nog recht op deze vorm van steun. Bovendien daalt de tegemoetkoming van 90 procent tot 60 procent van de loonsom. Bovendien kunnen bedrijven voor verrassingen komen te staan wanneer hun omzet in het derde kwartaal minder negatief blijkt te zijn dan eerder verwacht. Op zich is dat positief, maar het betekent tegelijk dat ze in dat geval minder steun ontvangen waar ze misschien op rekenden of dat ze zelfs geld moeten terugbetalen. Ten tweede hebben bedrijven die leningen hebben uitstaan bij Nederlandse banken in de regel recht gekregen op een ‘payment holiday’. Die is nu echter ten einde, waardoor deze bedrijven de komende maanden weer gewoon aflossing en rente zullen moeten betalen. Tenslotte is de coronacrisis nog niet ten einde en zitten we nu zelfs midden in de tweede golf. De algemene verwachting is dat een deel van de economische gevolgen van de pandemie zich met vertraging aandient. De economen van ABN AMRO voorzien een verdere toename van de werkloosheid vanaf het einde van dit jaar, met mogelijk nieuwe vraaguitval tot gevolg. Hierdoor is het denkbaar dat de vooruitzichten van de ondervraagde ondernemers in de komende maanden toch weer verslechteren.’

Tekort aan installateurs
De analyse van ABN AMRO is als volgt: ‘De resultaten uit de enquête lijken erop te duiden dat het dieptepunt is gepasseerd en de werkgelegenheid weer aantrekt. Dat sentiment wordt onderstreept als we kijken naar het aantal uitstaande vacatures voor beroepen die kritiek zijn voor de energietransitie. Het aantal uitstaande vacatures bij uitvoeringsorganisatie UWV is nog ver verwijderd van het niveau in februari 2020, maar heeft sinds juni weer de weg omhoog gevonden. De vraag naar monteurs van warmtepompen en airconditioning lag in september nog 25 procent onder het niveau van februari, maar dit was aanzienlijk beter dan de min van 40 procent in juli. Het aantal vacatures voor monteurs van elektropanelen stond augustus zelfs bijna 70 procent lager, maar in een maand tijd is deze achterstand teruggebracht tot 45 procent ten opzichte van het niveau van februari. Gemiddeld waren er in september 22 procent minder vacatures dan in februari, waar dit in juni nog min 40 procent was.’

Voor het uitbreken van de crisis ervoeren bedrijven die betrokken zijn bij de energietransitie dat het moeilijk was om gekwalificeerd personeel te werven; volgens de arbeidsmarktindicator van ABN AMRO was 27 procent van de vacatures destijds moeilijk in te vullen. Door de coronacrisis daalde dit percentage tot 11 procent in juni, maar ook hier is de weg omhoog weer ingezet. In september was 14 procent van de vacatures moeilijk in te vullen. Vooral installatiemonteurs – 33 procent – en monteurs van elektropanelen – 31 procent – blijken zeer moeilijk te vinden.

Nieuwe projecten
Een laatste belangrijk resultaat uit de nieuwste NVDE-inventarisatie is dat ruim 40 procent van de bedrijven momenteel het weg- of stilvallen van nieuw op te starten projecten ervaart. De belangrijkste oorzaak hiervoor is het wegvallen van de vraag, dat wordt genoemd door bijna 35 procent van de respondenten. Een kwart van de respondenten (andere) noemt financiële redenen als knelpunt. Ondanks deze problemen is wel enig herstel zichtbaar; in juni gaf bijna 60 procent van de bedrijven nog aan dat er geen nieuwe projecten meer werden opgezet.