Routekaart duurzame scholen: 21 miljard euro nodig voor doelen Klimaatakkoord

De routekaart is opgesteld door de sectororganisatie voor het primair onderwijs PO-Raad, de vereniging van scholen in het voortgezet onderwijs VO-raad en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).

700 miljoen euro per jaar
In de routekaart is te lezen dat op dit moment het gemiddelde schoolgebouw 40 jaar oud is, vaak een slecht binnenklimaat heeft en niet duurzaam is. De huidige cyclus van vernieuwing of renovatie van schoolgebouwen duurt volgens de betrokkenen bijna 2 keer zo lang als gewenst als het gaat om het behalen van de klimaatdoelstellingen. Verduurzaming van onderwijsvastgoed gaat daardoor te langzaam.

Schoolbesturen en gemeenten moeten volgens de PO-Raad, VO-Raad en de VNG samen in actie komen. Daarvoor is wel een forse extra investering van het Rijk nodig van 21 miljard euro, verdeeld over 30 jaar, oftewel 700 miljoen euro per jaar. Schoolbesturen en gemeenten investeren daarbovenop zelf ook nog eens 21 miljard euro uit de beschikbare middelen voor onderwijshuisvesting.

Op de oude voet
De sectorale routekaart beschrijft wat op sectorniveau het optimale scenario is om de klimaatambities voor onderwijshuisvesting in het primair en voortgezet onderwijs te bereiken. Hierin wordt ook het scenario om de doelstellingen te behalen en het bijbehorende kostenplaatje beschreven. Op de oude voet doorgaan wordt afgezet tegen wat er nodig is. Hoewel er een versnelling nodig is bij het verduurzamen van onderwijsvastgoed, zien de betrokkenen door druk op het Gemeentefonds en de tekorten op de materiële instandhouding van scholen een vertraging in de bouw van scholen. Aanbestedingen mislukken bijvoorbeeld, doordat gemeenten geen budget hebben voor onderwijshuisvesting waarmee ze de prijzen die gehanteerd worden in de bouw kunnen bekostigen.

Schoolbesturen en gemeenten denken samen na over de lange termijn door het opstellen van een Integraal Huisvestingsplan (IHP). Schoolbesturen stellen daarnaast een meerjarenonderhoudsplan (MOP) op. Ze ontwikkelen een gezamenlijke visie op onderwijshuisvesting. Daarbij is het belangrijk om de kwaliteit en duurzaamheid van de huidige schoolgebouwen in kaart te brengen. Als er wordt gekozen voor nieuwbouw kiezen schoolbesturen minimaal voor energieneutraal (ENG), Nul op de Meter (NOM) met een gezond binnenklimaat.

Fris en zonnepanelen
‘Op het moment van de nulmeting (2017) stoten de schoolgebouwen in het primair en voortgezet onderwijs zo’n 635.000 ton CO2 per jaar uit en zo’n 31 kilogram CO2 per vierkante meter bruto vloeroppervlakte’, is te lezen in de routekaart. ‘Om de eindnorm voor 2050 te behalen, dient het vervangings- en transformatietempo omhooggebracht te worden naar 2,5 procent nieuwbouw per jaar en moeten de gebouwen minstens een energieneutraal gebouw (ENG) en frisse school zijn (minimaal Frisse Scholen Klasse B). Daarnaast zal 0,83 procent van de gebouwenvoorraad per jaar duurzaam gerenoveerd moeten worden naar aardgasvrij, fris en met zonnepanelen, waarbij een levensduurverlenging van 25 jaar of langer gerealiseerd wordt.’

Binnenklimaat én verduurzamen
‘De sectorale routekaart brengt helder in beeld voor welke uitdagingen we staan. Het is mooi dat gemeenten en schoolbesturen de kwaliteits- en duurzaamheidsopgave integraal gaan aanpakken’, stelt Anko van Hoepen, vicevoorzitter van de PO-Raad: ‘We hebben ook een flinke slag te slaan als we kijken naar verouderde schoolgebouwen. De wetswijziging op het gebied van onderwijshuisvesting die minister Slob heeft aangekondigd en de extra middelen voor ventilatie zijn een mooie eerste stap, maar de berekeningen en scenario’s van deze routekaart laten zien dat er meer middelen nodig zijn.’

Leonard Geluk, directeur van de VNG: ‘Met deze routekaart zetten we een koers uit voor de komende jaren. Het binnenklimaat in scholen moet gezonder. Tegelijkertijd moeten scholen verduurzamen. Door het combineren van deze taken kunnen gemeenten en schoolbesturen de middelen voor onderwijshuisvesting effectief inzetten. Met een gezond binnenklimaat zorgen we dat de leer- en werkomstandigheden voor leerlingen en leraren vooruitgaan. Door het verbeteren van de energieprestaties van schoolgebouwen, dragen we bij aan de opgave van het klimaatakkoord. Bovendien krijgt de bouwsector een broodnodige impuls. Het vraagt een forse investering van gemeenten, schoolbesturen en het Rijk, maar het is een investering die zich dubbel en dwars terugverdient.’