Netbeheerders brengen meest kansrijke oplossingen voor transportschaarste in kaart

De netbeheerders hebben de oplossingen voor de volle elektriciteitsnetten onderverdeeld in 3 onderdelen:

• het maximaal benutten van capaciteit;
• het flexibel omgaan met vraag en aanbod;
• en slimmer verzwaren.

De bijbehorende factsheets zijn hier te raadplegen (red. in dit artikel worden de verschillende oplossingen kort toegelicht).

Maximaal benutten
Het onderdeel ‘maximaal benutten’ kent 2 oplossingen: cable pooling en de storingsreserve loslaten.

Bij cable pooling worden zonnepanelen en windmolens aangesloten op 1 kabel achter 1 aansluiting, in plaats van op 2 aparte aansluitingen. Dit wordt bij een pilot in Nijmegen toegepast. Bij een zonnepark wordt gemiddeld maar 12 procent van de aansluitcapaciteit benut, bij wind is dit gemiddeld 28 procent. Door achter één aansluiting zon- en windenergie te combineren op één kabel, is een gecombineerd rendement van gemiddeld 39 procent mogelijk. Op deze manier wordt de bestaande aansluitcapaciteit beter benut, waardoor meer opwek (door zon en wind) geplaatst kan worden.

Op dit moment eist regelgeving dat er veel overcapaciteit is in het elektriciteitsnet, zodat er ook stroom is bij storing en onderhoud. Deze ’spitsstrook’ wordt n-1- of n-2-redundantie genoemd. Voor veel zon- en windprojecten is het echter niet cruciaal dat hun netbeschikbaarheid 99,99 procent is, maar 99 procent oftewel n-0 zou ook volstaan. Door het inzetten van de bestaande storingsreserve in het stroomnet kunnen zon- en windprojecten eerder worden aangesloten, juist waar nu netverzwaring nodig is. In uiterste gevallen wordt de zonne-energie- of windinstallatie kort afgeschakeld, maar de leveringszekerheid voor derden verandert niet. De netbeheerder hoeft minder transportbeperkingen op te leggen en een ontwikkelaar hoeft niet te wachten op verzwaring.

Flexibel omgaan met vraag en aanbod
Het onderdeel ‘maximaal benutten’ kent 4 oplossingen: dynamisch terugleveren, congestiemanagement, pieken aftoppen en direct piekverbruik.

Slimme omvormers met Power Quality (PQ-)regeling van grootschalige zonnedaken en zonneparken kunnen zo worden geprogrammeerd dat ze voorkomen dat de spanning in het net te hoog wordt als er meer elektriciteit doorheen stroomt. Dit gebeurt door onder meer ‘onbruikbare’ blindstroom van het net te halen en het actieve vermogen te beperken op piekmomenten; oftewel dynamisch terugleveren.

Het GOPACS-platform is tot stand gekomen door een samenwerking tussen landelijke en regionale netbeheerders. Met dit platform kan ’file’ op het elektriciteitsnet via congestiemanagement verminderd worden door interactie tussen netbeheerders en verschillende (energie-)handelspartijen.

Voor aftoppen van pieken van zonneparken wordt gerefereerd aan de recentelijk gestarte pilot van Liander voor de Distributed Energy Resource (DER-)regeling voor zonneparken. Liander werkt hier samen met klanten en met Enexis. De hoogste pieken van een zonne-energiesysteem worden hierbij kunstmatig afgetopt. Als dit breed wordt toegepast, kan er naar verwachting zo’n 30 procent meer capaciteit aan extra opwekinstallaties aangesloten worden, terwijl het  over een jaar gezien volgens Netbeheer Nederland slechts enkele procenten opwekvermogen kost.

De vierde oplossing is de zelfopgewekte energie direct verbruiken, daardoor wordt de piekbelasting op het stroomnet beperkt. De studie van Enpuls in samenwerking met boeren over beregenen op zon, is hiervan een voorbeeld. Hier wordt door boeren met een elektrische installatie beregend tijdens zonpieken. Deze techniek bespaart bovendien op dieselverbruik, waardoor de uitstoot van CO2 en stikstofoxiden aanzienlijk lager wordt.

Slimmer verzwaren
De hiervoor genoemde oplossingsrichtingen bieden lang niet overal voldoende capaciteit. Daarom werken de netbeheerders aan het verzwaren van de netten en het versnellen van de uitvoering hiervan. In het verlengde ligt het vroegtijdig beginnen aan infrastructuuraanpassingen voordat knelpunten kunnen optreden.

Een oplossing met veel potentie binnen het thema slimmer verzwaren, is het prefab middenspanningsstation. Deze kant-en-klare stations in containers worden door een commerciële partij gebouwd. De netbeheerder kan deze snel aansluiten op het net. Hiermee kan een verzwaring maanden sneller gerealiseerd worden en kunnen nieuwe zonneparken sneller aangesloten worden.

Tweede inventarisatie
Voor een nog completer beeld start Netbeheer Nederland een tweede inventarisatie onder marktpartijen, installateurs en eindgebruikers die nieuwe oplossingen hebben toegepast om duurzaam vermogen in de bestaande infrastructuur in te passen.