logo
wvhj2023
© Rijkswaterstaat
© Rijkswaterstaat
25 maart 2020

Rijkswaterstaat presenteert Ruimtelijk portfolio zon langs snelwegen

Rijkswaterstaat heeft het ‘Ruimtelijk portfolio Zon langs snelwegen’ gepresenteerd. Het document is opgesteld door Urban Synergy en bevat ruimtelijke bouwstenen voor de uitrol van zonnepanelen langs rijkswegen.

Rijkswaterstaat heeft de ambitie om in 2030 energieneutraal te zijn door middel van duurzame-energieproductie op zijn netwerken. Daarnaast wil Rijkswaterstaat zijn areaal beschikbaar stellen voor duurzame-energieopwekking ten behoeve van derden om zo een bijdrage te leveren aan de afspraken uit het Klimaatakkoord.

3.000 kilometer rijkswegen
Het areaal aan rijkswegen bestaat uit ruim 3.000 kilometer, een nagenoeg landsdekkend netwerk van snelwegen met een grote diversiteit en een veelheid aan onderscheidende kenmerken. De snelwegen als lange lijnen in het landschap lijken in principe potentie te hebben voor een aaneenschakeling van zonnepanelen.

Dit vraagt volgens Rijkswaterstaat echter om een zorgvuldige inpassing, zowel bezien vanuit verkeersveiligheid, het technisch ontwerp van een zonneveld, als vanuit het ruimtelijk ontwerp van de snelweg. De afgelopen jaren – in de periode september 2016 tot en met mei 2019 – zijn er in opdracht van Rijkswaterstaat 8 ontwerpstudies verricht om de grootschalige inpassing van zonne-energie langs snelwegen te onderzoeken; te weten voor de A6, A7, A35 en A37. Het ruimtelijk portfolio Zon langs snelwegen vormt een analyse van deze studies. Het brengt de ‘oogst’ van de studies samen en geeft een overzicht van de gehanteerde uitgangspunten en ontwerptaal omtrent ruimtelijke kwaliteit. Daarnaast geeft het portfolio aan wat er vanuit technisch oogpunt komt kijken bij het inpassen van een zonneveld, en toont het welke onderzoeksvragen overblijven of verschijnen na het bestuderen van deze studies. Doel van het ruimtelijk portfolio is overheden, organisaties en ontwerpers die zich bezighouden met de energietransitie te inspireren en handvatten te bieden voor ruimtelijk ontwerp van zonnevelden langs snelwegen.

Eenduidige uitgiftestrategie
In het ruimtelijke portfolio wordt onder meer gepleit voor een eenduidige uitgiftestrategie: ‘De ontwerpkeuze en uitgiftestrategie van de locaties voor zonnepanelen beïnvloeden elkaar wederzijds. Belangrijk is dat de grootte van de uit te geven percelen bepaald wordt door een eenduidige uitgiftestrategie: alles in één keer uitgeven (als grote ontwikkeling) of losse (kleine) percelen apart uitgeven (als een aantal kleinschalige ontwikkelingen). Een ontwerp met lokaal maatwerk kan gemakkelijker in kleine delen opgedeeld worden dus zowel in één keer als in kleinere delen worden uitgegeven.’

Potentie in knopen
Een van de conclusies die in het ruimtelijk portfolio wordt getrokken, is dat alle uitgevoerde ontwerpstudies die voor de verschillende rijkswegen zijn uitgevoerd potentie zien voor zon in de knopen, met name omdat ze niet als onderdeel van de omgeving worden gezien en hier een (voor de snelwegzone) relatief groot oppervlak snelwegareaal beschikbaar is. Daarnaast liggen de knopen vaak nabij bebouwd gebied waar de beschikbaarheid van een netaansluiting voor de hand ligt.

In een aantal ontwerpstudies is ook buiten het Rijkswaterstaat-areaal gekeken. Daarin is de zone rondom de snelweg aangegeven als ontwikkellocatie voor zonnevelden. Ieder zonneveld wordt ruimtelijk ingepast in het specifieke landschapstype. De inrichting van de snelweg zelf blijft behouden. De snelweg krijgt zo een nieuwe rol als ruggengraat voor de ontwikkeling van zonnevelden. Het areaal horend bij de snelweg kan een functionele rol krijgen in het voorzien van kabels en leidingen voor de verschillende zonnevelden. Belangrijk is volgens Rijkswaterstaat het houden van regie op ruimtelijke kwaliteit, omdat de zonnevelden op percelen van verschillende eigenaren en binnen verschillende overheden zullen moeten worden gerealiseerd.

Groter afwegingskader
De 8 ontwerpstudies geven gezamenlijk een palet aan mogelijkheden voor inpassen van zonne-energie langs de snelwegen. De studies laten een sterke diversiteit zien in concepten en ontwerpkeuzen die worden gemaakt. In alle studies is de ruimtelijke kwaliteit als vertrekpunt genomen. De beleving van het landschap als weggebruiker vanaf de snelweg en de beleving van de snelweg vanuit het landschap spelen hierbij een belangrijke rol.

De afweging van het plaatsen van zonnepanelen is volgens de betrokkenen in de praktijk echter breder en zal afgezet moeten worden tegen het lokale energienetwerk, andere opgaven, programma’s en belangen die om ruimte vragen. Veel van die afwegingen zijn afhankelijk van de businesscase: de verdeling van financiële middelen en de manier waarop die middelen beschikbaar zijn. De vraag is hoeveel ruimtelijke kwaliteit waard is en hoe zich dat terug kan verdienen.

Ruimtelijke bouwstenen
De generieke ruimtelijke bouwstenen die in het portfolio gepresenteerd worden, zijn puur gebaseerd op de bestudeerde ontwerpstudies. Door middel van (nieuw) ontwerpend onderzoek kunnen deze bouwstenen aangescherpt en aangevuld worden. De studies laten zien dat technische innovaties hierin een belangrijke rol zullen spelen. In het algemeen zijn de ontwerpteams uitgegaan van de huidige stand der techniek. Een aantal studies heeft zonnepanelen ontworpen met een alternatieve vorm – zoals driehoekige zonnepanelen – en geïntegreerde zonelementen – zoals een zonne-geleiderail. Deze studies tonen dat technische innovaties meer mogelijk kunnen maken voor de inpassing van zonnepanelen. 

Deel dit artikel:

Nieuwsbrief

Meld u aan voor de nieuwsbrief met het laatste nieuws!
Ja, ik wil de nieuwsbrief ontvangen en heb de privacy policy gelezen.

Laatste Nieuws

Bekijk al het nieuws

Meest gelezen

Producten