PBL over voorlopig Klimaatakkoord: bij stoppen SDE+-regeling is alternatief beleid nodig

De klimaatmaatregelen die worden genoemd in het deze zomer gepresenteerde Voorstel voor Hoofdlijnen van het Klimaatakkoord (VHKA) hebben volgens het PBL het technisch potentieel om aan het doel van 49 procent emissiereductie in 2030 te voldoen.

Over de plannen van de Elektriciteitstafel schrijft het PBL het volgende: ‘In het elektriciteitssysteem is de transitie nu al zichtbaar in de vorm van windmolens en zonnepanelen. De voorstellen van de tafel zijn gericht op sterke verdere implementatie van deze technieken. Het belangrijkste knelpunt van het tafelvoorstel lijkt de ontwikkeling na 2025. Het voorstel suggereert dat via sterke verdere prijsdalingen voor wind- en zonne-energie, verdere groei daarvan na 2025 ook zonder prijsondersteuning vanuit de SDE+ plaats kan vinden. Het PBL acht het evenwel onwaarschijnlijk dat zonder alternatief beleid de gewenste groei zal worden gerealiseerd. De 200 miljoen euro die voor stimulering van hernieuwbare elektriciteitsproductie in 2030 nog beschikbaar is, zal daarom naar verwachting niet voldoende zijn om de ambities te realiseren. Mede vanuit marktzekerheidsperspectief lijkt het daarom raadzaam de voorbereiding van alternatief instrumentarium niet uit te stellen tot 2021. Dit instrumentarium moet eventueel ook kunnen inspelen op de genoemde internationale dynamiek en de behoefte aan regelbaar vermogen.’

Ondanks dat er dus extra instrumentarium nodig is, verwacht het PBL veel van zon-pv: ‘De kostenontwikkeling van zon-pv heeft al voor de nodige verassingen gezorgd in de afgelopen periode, zoals ook blijkt uit de bovenkant van de marge van de Agora studie voor 2030 die nu al wordt gerealiseerd in Nederland. De in het VHKA (red. van 21 tot 23 gigawattpiek zon-pv in 2020) verwoorde ambitie voor zon-pv is daarom ambitieus maar niet ondenkbaar.’

De PBL-onderzoekers trekken verder de volgende conclusie over het voorlopige Klimaatakkoord:

• Omdat de instrumentatie achter de voorgestelde maatregelen slechts summier is uitgewerkt, is het voorstel niet in zijn geheel doorrekenbaar. De jaarlijkse meerkosten van de voorgestelde maatregelen zouden in ieder geval neerkomen op 3 tot 4 euro miljard in 2030. Het PBL schat de benodigde investeringen op 80 tot 90 miljard euro in de periode 2019-2030.
• Voldoende technisch potentieel is geen garantie voor een succesvolle realisatie. De werkelijke meerkosten, de lastenverdeling tussen en de betaalbaarheid voor burgers en bedrijven, en de effecten op milieu, ruimte en werk hangen volledig af van de keuzes voor concrete (beleids)instrumenten die de komende maanden worden gemaakt.
• Voor de langere termijn moeten nu al voorbereidingen worden getroffen in de vorm van demonstratieprojecten en de aanleg van de benodigde infrastructuur, zoals leidingen. Ook moet uitgewerkt worden welke mix van beprijzen, normeren en gericht subsidiëren het meest effectief is, hoeveel financiële ruimte de overheid beschikbaar wil maken en hoe de borging van afspraken vorm kan krijgen. Het maatschappelijk draagvlak voor onder andere CO2-opvang en -opslag en de verdeling van lasten tussen bedrijven en burgers behoeft grote aandacht.
• De aanpak in de gebouwde omgeving raakt veel Nederlanders het meest direct. De voorstellen van de tafel Geboude omgeving doen enerzijds een beroep op individuele huizen- en kantorenbezitters en stellen anderzijds voor per wijk aan de slag te gaan. Dat kan tot forse emissiereducties leiden, mits die 2 benaderingen goed op elkaar worden afgestemd. Het is daarom van belang om de wijkaanpak goed aan te sluiten bij de beleidsinstrumenten die op individueel niveau prikkels tot verduurzaming geven.