Netbeheerders vragen kabinet om meer subsidie voor flexibel elektriciteitsverbruik

Netbeheer Nederland heeft de formateurs van het kabinet inbreng geleverd die gebaseerd is op het nieuwe onderzoeksrapport Keuzes voor een Integraal Energiesysteem (KIES). Tot 2040 investeren de netbeheerders meer dan 200 miljard euro in het elektriciteitsnet, waterstofleidingen, warmtenetten en het klaarmaken van het bestaande gasnet voor groen gas. Toch staat deze grootschalige verbouwing onder druk.

Het kan wél
‘Een groeiende economie, ruimte voor woningbouw, minder netcongestie én grip op de energierekening. Het kan wél, mits we daarvoor een doorbraak creëren door richtinggevende keuzes te maken’, stelt Hans-Peter Oskam, algemeen directeur bij Netbeheer Nederland. De bouw van een toekomstbestendig energiesysteem is volgens de netbeheerders cruciaal voor de grote maatschappelijke opgaven van deze tijd. Zonder een robuust en goed functionerend energiesysteem stokt de woningbouw, kunnen bedrijven niet ontwikkelen en halen we onze klimaatdoelen niet.

Netcongestie is momenteel een van de grootste problemen. Ruim 14.000 bedrijven wachten op netcapaciteit, woningbouwprojecten stagneren en duurzame alternatieven zoals waterstof, groen gas en warmtenetten worden onvoldoende opgeschaald. Het huidige tempo is dus niet voldoende: er is een doorbraak nodig.

3 concrete voorstellen
De netbeheerders hebben 3 concrete voorstellen voor het nieuwe coalitieakkoord. Ten eerste moeten investeringen in waterstof, groen gas en carbon capture and storage (ccs) grootschalig worden opgeschaald. Dit is volgens hen essentieel om het energiesysteem in balans te brengen, opties te bieden aan industrieën die niet kunnen elektrificeren en de druk op het elektriciteitsnet te verlagen. Daarmee wordt het energiesysteem betaalbaarder en robuuster.

Ten tweede moet netbewust bouwen en laden verplicht worden. Het Rijk en de provincies kunnen dit ondersteunen door netbewuste nieuwbouw de standaard te maken en de randvoorwaarden helder te borgen in ruimtelijke plannen en aanbestedingen. Daarmee ontstaan gelijke spelregels voor de markt.

Warmtenetten cruciaal
Ten derde pleiten de netbeheerders voor grootschalige investeringen in betaalbare warmte. Warmtenetten zijn in de bestaande stedelijke bouw maatschappelijk gezien de voordeligste manier om duurzaam een huis te verwarmen. Voor bestaande bouw waar geen warmtenet is voorzien, is een stuurbare hybride warmtepomp vaak de beste oplossing: direct minder CO2-uitstoot met 85 procent gasbesparing, een lagere energierekening en minder druk op het elektriciteitsnet.

Zonder betere financiële stimulering en duidelijkheid valt de opschaling van warmtenetten stil, terwijl het aantal warmtepompen doorgroeit in potentiële warmtenetgebieden. Vanaf 2035 worden warmtenetten dan niet meer rendabel door een te lage participatiegraad, met als gevolg 1,2 miljard euro aan extra maatschappelijke kosten per jaar. Daarom roepen de netbeheerders op om 1,4 miljard euro extra te investeren om warmtenetten een aantrekkelijk alternatief te maken en vóór 2030 200.000 woningen aan te sluiten.

Flex-E-regeling opschalen
Bedrijven kunnen volgens de netbeheerders een cruciale bijdrage leveren aan het verminderen van piekbelasting op het elektriciteitsnet via batterijen, energyhubs, e-boilers en andere technologieën. Daarom moet de bestaande Flex-E-regeling worden opgeschaald naar een Flex-E regeling XL van structureel 125 miljoen euro per jaar voor de periode 2027-2030. Hiermee kunnen bedrijven flexibiliteit leveren in ruil voor kortingen op nettarieven, beter inspelen op fluctuerende marktprijzen en hun strategische weerbaarheid versterken.

Bovendien vragen bedrijven om zekerheid op de lange termijn over aanbod van energie, zodat ze weten dat ze kunnen blijven. Netbeheerders roepen daarnaast op om gascentrales open te houden voor dagen met weinig wind en zon, zodat de industrie toch kan blijven produceren en de verlichting altijd kan blijven branden.

Bouwopgave groot
Ook wijzen netbeheerders op de grote bouwopgave. Netbeheerders moeten doorbouwen om de nog steeds groeiende vraag naar energie te kunnen voldoen, maar moeten daar wel ruimte en tijdige vergunningen voor krijgen. ‘We bouwen op meer plekken dan ooit, maar uitbreiding kost tijd’, aldus Oskam. ‘Daarom moeten we niet alleen bouwen, maar ook slimmer omgaan met de capaciteit die er wél is.’

De volgende kabinetsperiode moet volgens Netbeheer Nederland in het teken staan van structurele versnelling. Met scherpe keuzes is veel wél mogelijk. De netbeheerders geloven dat een nieuw akkoord tussen het Rijk, marktpartijen, netbeheerders en maatschappelijke partners nodig is om de doorbraken op deze thema’s gezamenlijk en doelgericht te kunnen realiseren.