Nederland komt mogelijk 1 miljoen aansluitingen op warmtenet tekort, gevolgen stroomnet groot

De ontwikkeling van warmtenetaansluitingen wordt in Nederland volgens de onderzoekers sterk afgeremd, terwijl deze essentieel zijn om de energietransitie te versnellen en de CO2-reductiedoelstellingen van het Klimaatakkoord betaalbaar te behalen.

Doorbreken
In het onderzoeksrapport ‘Het effect van het stagneren van de groei van warmtenetten’ – dat CE Delft heeft gemaakt in opdracht van TKI Urban Energy, het Uitvoeringsoverleg Klimaatbeleid Gebouwde Omgeving en het Nationaal Klimaat Platform – worden verschillende aanbevelingen gedaan om de stagnatie te doorbreken en de maatschappelijke kosten te beperken.

Momenteel worden jaarlijks slechts 15.000 nieuwe warmtenetaansluitingen gerealiseerd, terwijl er vanaf 2030 jaarlijks 80.000 nodig zijn om de CO2-reductie doelstellingen voor 2030 en 2050 te halen. Deze stagnatie vergroot volgens de onderzoekers de belasting op het elektriciteitsnet, met name als huishoudens kiezen voor een individuele warmtepomp. Bovendien kan daardoor in 2040 een tekort van 1 miljoen warmtenetaansluitingen ontstaan.

Problemen stroomnet
Het rapport vergelijkt 3 scenario’s om dezelfde CO2-reductie uit het Klimaatakkoord te behalen. Het warmtenetscenario gaat uit van vervanging van aardgas door realisatie van 1,3 miljoen warmtenetaansluitingen in 2040, het all electric-scenario gaat uit van vervanging van aardgasaansluitingen door volledig elektrische warmtepompen en het hybride-scenario gaat uit van vervanging van aardgas door een mix van hybride en volledig elektrische warmtepompen.

Uit de analyse blijkt dat als in plaats van warmtenetten voor all electric- en hybride-oplossingen wordt gekozen, dit aanzienlijke maatschappelijke kosten en verdere verzwaring van het elektriciteitsnet met zich meebrengt. Zo stijgt het elektriciteitsverbruik met 6 petajoule per jaar en neemt de piekvraag op koude dagen met circa 1 gigawatt toe. Dit vraagt om forse investeringen in netverzwaring en opwekcapaciteit. Het niet realiseren van warmtenetten leidt tot een stijging van de jaarlijkse nationale kosten met 16 procent, wat neerkomt op 160 miljoen euro extra per jaar en tussen 2025 en 2040 tot 1,6 miljard euro aan extra kosten.

Aanbevelingen
Om de stagnatie te doorbreken en de maatschappelijke kosten te beperken, doet het rapport 3 belangrijke aanbevelingen. Ten eerste moet de ontwikkeling van warmtenetten gestimuleerd en versneld worden. Het is volgens de onderzoekers noodzakelijk om maatregelen te nemen die zowel warmtebedrijven als consumenten ondersteunen. Extra overheidsinvesteringen in warmtenetten kunnen op lange termijn zorgen voor lagere maatschappelijke kosten.

Ten tweede moet het elektriciteitsnet voorbereid worden op extra belasting. Als de ontwikkeling van warmtenetten achterblijft, is het volgens CE Delft cruciaal om te anticiperen op de extra vraag naar elektrificatie. Dit betekent investeren in netverzwaring en flexibiliteitsoplossingen, zoals energieopslag, om piekbelastingen te beperken.

Tot slot pleit CE Delft ervoor om de emissiereductie met no-regret-maatregelen te versnellen, zoals isolatiemaatregelen en hybride warmtepompen als tijdelijke oplossing in gebieden waar warmtenetten pas in een later stadium haalbaar zijn.