Vlamingen vragen 93 procent minder energiescans aan door digitale drempel

Koepelorganisatie HERW!N wijst naar het nieuwe digitale aanmeldsysteem en privacybeperkingen als hoofdoorzaken voor deze drastische terugval.

Digitale drempel
Waar jaarlijks tussen 15.000 en 20.000 kwetsbare gezinnen gebruikmaakten van een gratis energiescan, zullen er dit jaar slechts ongeveer 2.600 aanvragen zijn als het huidige ritme wordt aangehouden. Dit terwijl energiearmoede een groeiend probleem blijft voor veel huishoudens. De energiescan is vaak de eerste stap om energiefacturen te verlagen via eenvoudige maatregelen zoals de installatie van ledlampen of tochtstrippen.

Minister van Energie Melissa Depraetere erkent het probleem: ‘We zien op dit moment inderdaad het tegenovergestelde van wat we beoogden. We wilden meer mensen bereiken, maar minder mensen doen er een beroep op.’ De overgang naar een digitaal aanmeldsysteem met inkomensafhankelijke toegang via itsme of elektronische identiteitskaart vormt volgens haar een aanzienlijke drempel voor de doelgroep.

Digitale uitsluiting
Raf Van Gestel (PVDA) spreekt van digitale uitsluiting: ‘Dit komt weer terug op iets wat we al dikwijls in de commissie hebben gezegd: de digitale uitsluiting, zeker van die groep mensen die we op het oog hebben om die energiescans te laten uitvoeren.’

Een tweede belangrijke oorzaak is dat energiescanbedrijven niet langer proactief mensen kunnen benaderen vanwege privacybeperkingen. De inkomensafhankelijke voorwaarden hebben als gevolg dat Fluvius geen rechtsgrond meer heeft om lijsten van mensen in energiearmoede te bezorgen aan scanbedrijven, wat de doelgroep moeilijker bereikbaar maakt.

3 aanvraagmogelijkheden
Momenteel zijn er 3 manieren om een energiescan aan te vragen: via het onlineloket, via Fluvius voor personen met een actief dossier bij de lokale adviescommissie of met een digitale prepaidmeter, of via het Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW).

‘Het is zeker niet zo dat je het enkel kan bekomen via een digitaal loket', benadrukt de minister. Desondanks speelt de verwijzing naar het digitale loket door scanbedrijven een belangrijke rol in de terugval.

Evaluatie
Het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) werkt volgens Depraetere momenteel aan een evaluatie van de energiescan, met een rapport gepland voor begin 2026. De minister kondigde al enkele snelle maatregelen aan: ‘We sturen een brief naar de Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW’s) om hen aan te moedigen personen door te verwijzen naar een scanbedrijf.’

Daarnaast bekijkt het VEKA of bijkomende toeleiders zoals Centra Algemeen Welzijnswerk (CAW’s) of woonmaatschappijen kunnen worden ingeschakeld om meer kwetsbare gezinnen te bereiken. ‘Als uit die evaluatie zou blijken dat we beter naar het vorige systeem terugkeren, dan sta ik daar absoluut voor open', besluit Depraetere. ‘De bedoeling is vooral om ervoor te zorgen dat die scans terug de hoogte ingaan.’