Bebat: ‘Financiële luik recycling batterijen geregeld, voldoende recyclingcapaciteit noodzaak’

Hoe gaat het met Bebat?
‘Wij staan in voor de inzameling en recyclage van afgedankte batterijen in België. Dat doen we goed, zo bleek onlangs ook tijdens het International Congress for Battery Recycling in Valencia. Er werd regelmatig gerefereerd aan Bebat als the best in class, wereldwijd. Het gaat dus goed.’

In welke zin blinkt België uit?
‘Het inzamelpercentage van draagbare batterijen – onder de 3 kilogram. Denk daarbij aan AA- en 9-voltsbatterijen en knoopcellen, maar bijvoorbeeld ook aan batterijen uit telefoons, laptops en powertools. Daar zijn ook regels voor: het minimale inzamelpercentage is 45 procent, wij halen meer dan 60 procent.’

Die regels veranderen…
‘Dat klopt. In 2027 en 2030 gaan de minimale percentages respectievelijk naar 63 en 73 procent. Daarnaast geldt vanaf 2028 ook een verplichting voor batterijen van Light Means of Transport (LMT-)batterijen: te beginnen met ten minste 51 procent inzameling. Er liggen dus zeker uitdagingen wat betreft de nabije toekomst.’

En grotere batterijen, bijvoorbeeld residentiële en zakelijke systemen?
‘Daar is geen expliciete doelstelling voor, althans niet in de vorm van cijfers. De Europese Commissie heeft echter met regelmaat uitgesproken dat er 100 procent inzameling wordt verwacht, nu al.’

In hoeverre is dat realistisch?
‘Wat betreft lithiumbatterijen zien we een grote uitdaging, omdat de restwaarde van bijvoorbeeld lithium-ijzerfosfaatbatterijen (lfp), in tegenstelling tot loodaccu’s, zwaar negatief is. Het kost dus geld om ze te recycleren. Daarnaast moet het ophalen volgens de ADR-regelgeving gebeuren – vervoer van gevaarlijk afval. Ook de investeringen en de veiligheidsmaatregelen voor de opslag van dergelijke batterijen zijn heel groot. Dit ter bescherming van het milieu, maar ook om te vermijden dat zich incidenten waaronder branden voordoen in verwerkingsinstallaties.’

In jouw lezing op 8 oktober op Sustainable Solutions Kortrijk ligt de focus op plug-in-, thuis- en c&i-batterijen…
‘Samengevat energy storage systemen, ofwel ess-batterijen. Ook plug-inbatterijen vallen daaronder. Ze zijn wat betreft techniek en gebruik in wezen niet veel anders dan thuisbatterijen en zakelijke energieopslagsystemen. Die stekkerproducten zijn sinds april dit jaar toegestaan in België, en ze zouden zomaar eens heel populair kunnen worden.’

Thuisbatterijen en zakelijke opslagsystemen zijn dat al…
‘Het aantal thuisbatterijen in Vlaanderen is snel gegroeid sinds 2021. Met commerciële en industriële (c&i-)batterijen gaat het nu heel hard. Voor die laatste, en ook voor plug-in, hebben we sinds 1 mei 2025 ook een milieubijdrage opgezet. Er wordt zoals bij de thuisbatterijen vooraf betaald voor inzameling en verwerking, zodat importeurs en producenten later niet met financiële hoofdpijn zitten. Het alternatief is een complexe garantieregeling met de gewestelijke overheden.’

De grote afvalstroom van ess-batterijen zal pas over een aantal jaar op gang komen…
‘We zien dat die nu al exponentieel toeneemt. Bebat heeft reeds 42 ton ingezameld, de helft daarvan dit jaar. Dit betreft met name batterijen die vroeg op de markt zijn gebracht; eerste- generatiethuisbatterijen van bepaalde merken die niet goed bleken te zijn. Ook hebben we vele zoutwaterbatterijen opgehaald die niet presteerden zoals beloofd was.’

Maar dat geldt niet voor de batterijen van nu…
‘Lithiumbatterijen gaan minimaal 10 à 15 jaar mee, zo is de belofte. Maar het is te vroeg om te zeggen dat die wordt waargemaakt, de markt is pas een paar jaar los. Uit onze simulaties blijkt dat we een bathtubcurve gaan doorlopen. Het eerste piekje vindt momenteel plaats, gevolgd door een terugval, maar daarna zal het razendsnel gaan.’

Daar moeten niet alleen jullie je op voorbereiden…
‘Bebat heeft belangrijke stappen gezet in het afdekken van de kosten die in de toekomst gemaakt gaan worden voor inzameling en verwerking. Onze markt vraagt om duidelijke regels en een gelijk speelveld, spelregels die voor iedereen gelden. Daar hebben wij voor gezorgd. Nu is het afwachten of er ook voldoende recyclingcapaciteit komt.’

Dat is een uitdaging…
‘Allereerst vanwege de businesscase. Zo bevatten lithium-ijzerfosfaatbatterijen die nu in grote aantallen worden verkocht weinig waardevolle grondstoffen, wat het verdienmodel van recycling zeer lastig maakt. Iets wat in theorie minder geldt voor nikkel-mangaan-kobalt (nmc-)batterijen. Tegelijkertijd moeten nog grote stappen worden gezet in recyclingtechnologie. Daarnaast is het ook een kwestie van timing.’

Je doelt op?
‘Niemand weet exact wanneer de piek afgedankte batterijen zal komen. Het is zeer lastig in te schatten. Zo blijkt dat de levensduur van batterijen van elektrische wagens langer is dan gedacht. Dat maakt investeren in recyclingcapaciteit zeer risicovol. Dat toonde bijvoorbeeld het faillissement van het Zweedse Northvolt aan. Het bedrijf was er klaar voor, maar de vraag was er nog niet.’

Wat ga jij de bezoekers van de beurs in Kortrijk meegeven?
‘Er komen enorm veel ess-batterijen op de markt, dat stopt voorlopig niet. Bebat heeft het financiële luik voor hun einde leven geregeld voor haar deelnemers, maar we moeten zorgen dat daarvoor voldoende recyclagecapaciteit wordt gerealiseerd en dat de verzameling efficiënt en veilig gebeurt. Alle bedrijven die ess-batterijen op de Belgische markt aanbieden, en nog geen deelnemer van Bebat zijn, kunnen een kleine test doen op onze website om te zien of zij aan de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid moeten voldoen.  Wij helpen hen uiteraard verder met hun vragen.’

Barbara van Riel van Bebat verzorgt tijdens Sustainable Solutions Kortrijk op woensdag 8 oktober een seminar. Sustainable Solutions Kortrijk vindt plaats op woensdag 8 en donderdag 9 oktober 2025 en is de eerste dag geopend van 10.00 tot 19.00 uur en op de tweede dag van 10.00 tot 17.00 uur. Bestel hier gratis toegangskaarten met de actiecode ‘SOLARMAG’.