Vlaamse regering zet volgende stap naar flexibele netaansluitingen, prioriteringskader op komst

Hiermee wil de regering tegemoetkomen aan de groeiende congestieproblematiek en tegelijk de energietransitie versnellen.

Congestieproblematiek aanpakken
De aanstaande wijziging van het Energiedecreet – die afgelopen mei aangekondigd werd – creëert een regelgevend kader voor flexibele aansluitingsovereenkomsten. Deze maatregel is een gedeeltelijke omzetting van de Europese Richtlijn 2024/1711, ook wel bekend als de Vijfde Elektriciteitsrichtlijn.

Het doel is duidelijk: in gebieden waar elektriciteitsnetten kampen met beperkte of geen transportcapaciteit – zogenaamde congestiegebieden – moet het mogelijk worden om toch nieuwe aansluitingen te realiseren. Via een flexibele aansluitingsovereenkomst kunnen netgebruikers sneller worden aangesloten, zonder te moeten wachten op uitbreiding van het stroomnet.

Adviezen verwerkt
De Vlaamse Regering heeft over haar decreet inmiddels adviezen ontvangen van verschillende instanties waaronder de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV), de Milieu- en Natuurraad van Vlaanderen (Minaraad) en de Vlaamse Nutsregulator (VNR). Deze adviezen hebben geleid tot enkele aanpassingen in het voorontwerp van decreet.

Een belangrijk discussiepunt was de compensatie bij flexibele aansluitingen. De Vlaamse Nutsregulator pleitte ervoor om de berekeningswijze voor compensaties naar zich toe te trekken in plaats van dit bij de Vlaamse Regering te leggen. Dit advies werd deels gevolgd: het opleggen van een compensatie blijft een beleidskeuze en bevoegdheid van de decreetgever, maar de berekeningswijze wordt gedelegeerd aan de Vlaamse Nutsregulator.

Transparante capaciteitskaarten
Een belangrijk onderdeel van het kader zijn de capaciteitskaarten die netbeheerders zoals Fluvius en Elia moeten ontwikkelen. Deze kaarten moeten de huidige en toekomstig beschikbare netcapaciteit beschrijven, zodat transparant wordt waar congestie optreedt of dreigt.

De Vlaamse Nutsregulator krijgt minder strikte controle over deze capaciteitskaarten dan aanvankelijk voorzien. De goedkeuring door de regulator wordt geschrapt, waardoor netbeheerders flexibeler kunnen inspelen op veranderingen in de elektriciteitsmarkt. De capaciteitskaarten blijven wel onderworpen aan een formele publieke consultatie en worden gezien als een indicatief instrument.

Prioritering mogelijk
Een andere belangrijke wijziging betreft de mogelijkheid om af te stappen van het ‘first come, first served’-principe bij aansluitingsaanvragen. Op voorstel van zowel de SERV, Minaraad als de Vlaamse Nutsregulator is er nu ruimte gemaakt voor een vorm van prioritering.

‘De SERV en Minaraad stellen voor dat de Vlaamse Regering in samenwerking met de stakeholders een duidelijk afwegingskader en preferentiële aanpak uitwerkt’, staat in het besluit. ‘Zo’n preferentiële aanpak is in dit geval verantwoord, omdat de aard van de te verbinden activa en de vormen van flexibiliteit variëren.’

Deze mogelijkheid is nu ingebouwd in het voorontwerp, waarbij rekening kan worden gehouden met verschillende categorieën van netgebruikers of aanvragers van een aansluiting. Daarmee volgt Vlaanderen het Nederlandse voorbeeld waar al een prioriteringskader van kracht is.

Vervolgtraject
Met het aannemen van het decreet hoopt de Vlaamse regering een belangrijk obstakel voor de energietransitie weg te nemen. De congestieproblematiek vormt momenteel een rem op de verdere uitrol van hernieuwbare-energieprojecten en de elektrificatie van industrie en transport.

Wanneer een netbeheerder toegang tot zijn net zou weigeren omdat er onvoldoende capaciteit is, moet hij straks rekening houden met ‘de mogelijkheid om flexibiliteit toe te passen’, zoals vastgelegd in de technische reglementen. Dit moet de deur openen voor meer zonnepanelen, windturbines en energieopslagsystemen. Het voorontwerp van decreet gaat nu voor advies naar de Raad van State, waarna het na definitieve goedkeuring door de Vlaamse Regering zal worden ingediend in het Vlaams Parlement.