Over de grens | Afrikaanse zonne-energiemarkt ziet batterijverkoop vertienvoudigen

Brancheorganisatie Africa Solar Industry Association (AFSIA) meldt in haar Annual Solar Outlook dat Zuid-Afrika en Egypte de 2 kartrekkers zijn van de Afrikaanse zonne-energiemarkt.

2,5 gigawattpiek
Het continent heeft in 2024 in totaal 2,5 gigawattpiek aan nieuwe zonne-energiecapaciteit toegevoegd, waarmee het totaal op het continent nu 19,2 gigawattpiek bereikt. Tegelijkertijd maakt energieopslag een explosieve groei door met een vertienvoudiging.

In de nieuwste outlook heeft AFSIA een flink aantal correcties doorgevoerd. Nog altijd weet de brancheorganisatie van 4,6 gigawattpiek aan pv-installaties niet zeker in welk kalenderjaar ze geïnstalleerd zijn. Bovendien bevat het marktrapport ook géén cijfers voor de consumentenmarkt.

In onderstaande tabel is te zien dat de groei in 2024 voor het overgrote deel te danken is aan grootschalige zonne-energieprojecten in de utiliteitsmarkt.

Geografische spreiding
De toevoeging van zonne-energie in Afrika blijft sterk geconcentreerd. Van de bijna 2,5 gigawattpiek die in 2024 werd geïnstalleerd, komt 78 procent uit slechts 2 landen: Zuid-Afrika en Egypte. Deze landen vertegenwoordigen respectievelijk 50 procent en 29 procent van het nieuw geplaatste vermogen.

Zuid-Afrika blijft de belangrijkste speler met 1.235 megawattpiek aan nieuwe capaciteit, ondanks een aanzienlijke daling ten opzichte van 2023. Egypte klimt naar de tweede positie dankzij de ingebruikname van 2 projecten in Kom Ombo.

De rest van de top 5 bestaat uit nieuwkomers. Zambia, dat te maken heeft gehad met ernstige stroomuitval, heeft zich in noodmodus tot zonne-energie moeten wenden met 74,8 megawattpiek aan nieuw geïnstalleerd vermogen. Nigeria begint met 63,5 megawattpiek de positieve gevolgen te merken van het afschaffen van brandstofsubsidies, terwijl Angola de top 5 afsluit met 53,8 megawattpiek.

Seychellen
In de ranglijst van wattpiek per inwoner zien we dat de top 5 vrijwel ongewijzigd blijft ten opzichte van 2023. De Seychellen, Namibië, Zuid-Afrika, Mauritius en Kaapverdië voeren nog altijd de ranglijst aan.

De drempelwaarde voor de top 5 blijft stijgen en ligt dit jaar op 77 wattpiek per inwoner, terwijl dat vorig jaar 57 wattpiek per inwoner was en het jaar daarvoor 25 wattpiek per inwoner. De Seychellen behouden de nummer 1-positie, zij het met een lichte daling van het aantal wattpiek per inwoner. Zuid-Afrika blijft op de tweede plaats, maar komt dichter bij de toppositie. De grote winnaars van 2024 zijn Gambia, Sierra Leone en Gabon, die respectievelijk 25, 19 en 18 plaatsen stijgen in de ranglijst.

18 gigawattuur in ontwikkeling
Opslagsystemen maken een ongekende groei door in Afrika. Terwijl de jaarlijkse capaciteit tot 2022 rond de 50 megawattuur schommelde, verdrievoudigde deze in 2023 en kende in 2024 zelfs een vertienvoudiging.

AFSIA heeft bovendien al 18 gigawattuur aan energieopslagprojecten in ontwikkeling geïdentificeerd. De exponentiële groei is volgens de marktonderzoekers het gevolg van meerdere factoren. De introductie van lithium-ionbatterijen biedt meer flexibiliteit en gebruiksgemak vergeleken met lood- en gelbatterijen. Daarnaast heeft de toegenomen productiecapaciteit voor elektrische voertuigen geleid tot schaalvoordelen, overcapaciteit en meer concurrentie tussen fabrikanten, wat resulteert in scherp dalende prijzen.

'In een poging zichzelf te beschermen tegen stroomuitval, hebben Zuid-Afrikaanse inwoners en bedrijven de afgelopen 2 jaar massaal geïnvesteerd in energieopslagoplossingen', aldus de analisten. ‘Deze opslagsystemen worden niet altijd gecombineerd met zonne-energie, aangezien batterijen ook kunnen worden opgeladen wanneer het elektriciteitsnet functioneert.’

Nieuwe standaard
Toch wordt zonne-energie gecombineerd met batterijen volgens de marktonderzoekers steeds meer de nieuwe standaard, met name voor grootschalige projecten. Meer en meer Afrikaanse landen starten aanbestedingen voor projecten die zowel zonne-energie als energieopslag omvatten.

Een van de eerste landen die dit deed was Zuid-Afrika, met het RMIPPPP-programma in 2020. Dit programma was gericht op het opvullen van het kortetermijnaanbodtekort en het verminderen van het gebruik van dieselgeneratoren. Hoewel alle technologieën konden meedingen, was het een primeur toen bleek dat verschillende zonne-energie-plus-opslagprojecten zich onder de 11 voorkeursaannemers bevonden. Het meest opvallende voorbeeld is het 2 miljoen zonnepanelen tellende Kenhardt-project door Scatec, met een totaal vermogen van 540 megawatt. Daarbij is 225 megawatt batterijvermogen met een opslagcapaciteit van 1.140 megawattuur geïnstalleerd. Dit project is in 2024 in gebruik genomen.