Energiecoöperaties: burgerinitiatieven onhaalbaar zonder aanpassingen subsidieregels

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) bereidt in opdracht van het ministerie van Klimaat en Groene Groei een advies voor over de Subsidieregeling Coöperatieve Energieopwekking (SCE) 2026. Als startpunt gebruikt het planbureau het eerder uitgebrachte advies voor de openstellingsronde van 2025.

Rendement ledeninleg genegeerd
Alle belanghebbenden zijn door het PBL gevraagd om te reageren op de wijzigingsnotitie SCE 2026, waarna het planbureau een definitief advies zal uitbrengen. De consultatie moet leiden tot een beter afgestemd advies over de subsidieregeling en dat is ook de reden waarom EnergieSamen een zienswijze heeft ingediend.

Het grootste knelpunt in de huidige regeling is volgens EnergieSamen dat er in de berekeningen van het planbureau geen rendement wordt toegekend aan ledenparticipaties via winstrecht. Dit klopt niet met de realiteit waarin energiecoöperaties werken. De coöperaties financieren hun projecten vaak met een mix van bankfinanciering en ledeninleg, waarbij banken juist eisen dat er voldoende eigen vermogen wordt ingebracht door leden.

Andere problemen
Naast dit hoofdpunt heeft EnergieSamen nog diverse andere problemen aangekaart. Zo liggen rentepercentages voor leningen in werkelijkheid veel hoger dan wat het PBL aanneemt, vooral voor achtergestelde leningen. Ook de verzekeringspremies voor aansprakelijkheid en installaties zijn in de praktijk veel hoger dan waarmee gerekend wordt.

De energiecoöperaties wijzen er verder op dat ook andere kostenposten worden onderschat. Zo zijn de reële kosten voor notarissen, netaansluitingen en constructieve aanpassingen aan gebouwen hoger dan in de modellen wordt aangenomen. Bovendien is de gehanteerde inflatie volgens hen te laag ingeschat, gezien de economische realiteit van de afgelopen jaren.

Toenemende problemen dakhuur
Een groeiend probleem is de dakhuur. Steeds meer eigenaren van grote daken vragen hogere vergoedingen dan waar het planbureau mee rekent. Hierdoor wordt het voor coöperaties moeilijker om geschikte daken te vinden voor zonnepanelen.

De energiecoöperaties kampen verder met toenemende risico’s door netcongestie, negatieve stroomprijzen en verplichte afschakeling van zonnepaneelinstallaties via curtailment. Deze factoren zetten de financiële haalbaarheid van projecten steeds meer onder druk.

Meer maatwerk gevraagd
EnergieSamen pleit voor meer maatwerk in de regeling, zoals een aparte categorie voor zwakke daken die extra versterking nodig hebben voor de installatie van zonnepanelen. Ook wil de organisatie een herziening van de ledeneis, die voor sommige projecten een onhaalbare drempel vormt.

Om hun standpunten kracht bij te zetten, heeft EnergieSamen het rekenmodel van het Realisatiefonds gedeeld met het PBL en gevraagd dit te gebruiken als validatie-instrument bij het bepalen van de subsidietarieven. De organisatie heeft ook diverse praktijkvoorbeelden en cijfers aangeleverd die moeten onderbouwen dat de huidige parameters niet aansluiten bij de werkelijkheid van coöperatieve energieprojecten. EnergieSamen benadrukt dat een goed ingerichte subsidieregeling essentieel is voor het succes van lokaal eigendom in de energietransitie. Zonder aanpassingen dreigt het doel van lokale participatie in duurzame-energieprojecten in gevaar te komen.