‘Kleine zakelijke batterijen blijven onder radar van netbeheerder’

Het gaat hard met de uitrol van grootschalige batterijen (>1 megawatt), en nog harder met middelgrote zakelijke opslagsystemen (>0,1 megawatt). Naar schatting van de redactie van Solar & Storage Magazine, op basis van de verkoopcijfers van fabrikanten, werden er in het afgelopen jaar in ieder geval meer dan 1.000 batterijen met een opslagcapaciteit van 200 kilowattuur in Nederland verkocht. Mogelijk gaat het zelfs om 1.500 of zelfs 2.000 stuks.

Wachtrij
De Nederlandse netbeheerders hebben het druk met grootschalige batterijen. Zo bestaat bijna de hele wachtrij van TenneT, en die is enorm, uit partijen die zo’n systeem willen aansluiten en daarmee een deel van de groeiende markt willen pakken. Hier moet je eigenlijk niet spreken van een wachtrij, maar van geïnteresseerden, nuanceert Theo Scholte die de woordvoering voor Netbeheer Nederland doet.

Onvoorspelbaar gedrag
‘Naar schatting hebben we in ons land zo’n 7 gigawatt aan batterijcapaciteit nodig in 2030’, aldus Scholte. ‘Onze achterban wordt momenteel overspoeld met aanvragen, dat zijn er vele per maand. Die betreffen met name standalone batterijen. Die groei vraagt om scherpe netanalyses en contractvormen die flexibiliteit borgen, zoals capaciteitsbeperkende contracten. Batterijen kunnen bij goed gebruik immers congestie verlichten, maar ook verergeren bij onvoorspelbaar gedrag.’

Slimme sturing en heldere afspraken zijn nodig om de impact van batterijen op het stroomnet te beperken, benadrukt Scholte, voor grote systemen en kleine apparaten.

Spelregels
De interesse in de thuisbatterij neemt toe in Nederland. Ook die heeft de aandacht van de hoeders van de Nederlandse netinfrastructuur. Scholte wijst in dit verband op het Visiedocument thuisbatterijen Netbeheerders dat ‘zijn’ koepelorganisatie eind 2024 publiceerde. Hierin wordt gepleit voor spelregels ten behoeve van het netbewust gebruik van dit type batterijen achter de meter door consumenten en mkb’ers. Maar hoe zit dat dan met middelgrote batterijsystemen? Waar het consumentensegment nog moet loskomen, zijn die reeds booming.

Scherp oog
Agrariërs toonden zich het afgelopen decennium vooruitstrevend in de energietransitie. Ze liepen voorop in de zonnepaneelrevolutie, en doen dat nu ook wat betreft zakelijke energieopslag. De afgelopen 2 jaar namen vele honderden boeren een of meerdere batterijen in gebruik met een opslagcapaciteit van 200 kilowattuur tot grofweg 1 megawattuur. Ze combineren hun praktische inzicht met een scherp oog voor rendement en benutten batterijen om te handelen op de energiemarkt.

Inkomstenstroom
De combinatie van zonnepanelen, batterijen en slimme software stelt boeren in staat om hun eigen energiemanagement te optimaliseren. Dit maakt ze minder afhankelijk van het stroomnet en beter bestand tegen fluctuaties in energieprijzen. Bovendien worden ze actief deelnemer op de energiemarkt, in plaats van alleen verbruiker. Door stroom op te slaan wanneer de prijzen laag zijn en terug te leveren wanneer de prijzen hoog zijn, kunnen ze naast voedselproductie een extra inkomstenstroom creëren.

Beperkte meldplicht
Die voordelen en verdienmodellen gaan uiteraard niet alleen op in de agrarische sector. Zo kunnen ook transportbedrijven, bouwondernemingen en ondernemers die simpelweg een te kleine netaansluiting hebben daarvan profiteren. De zakelijke batterij wordt dan ook breed omarmd. Hoe zien de netbeheerders de enorme groei in populariteit van die categorie, hebben ze die in beeld? Deels, aldus Scholte. Er is vergunningplicht en opslagsystemen moeten gemeld worden vanaf een vermogen van 800 watt (0,8 kilowatt), maar er worden geen boetes uitgedeeld. De meldplicht is dus beperkt. ‘Daardoor blijven er veel onder onze radar.’

Landelijke kaders
Welke consequenties zien de netbeheerders? Wanneer batterijen zelf gaan handelen op de onbalansmarkt kunnen ze lokaal heel verstorend werken. Zij willen dat dat voorkomen wordt, ook wat betreft de middelgrote systemen. De netbeheerders verwachten een versnelde groei van opslagsystemen, in alle vormen en maten. Dat vraagt om actie. ‘We investeren allereerst in uitbreiding van het net’, aldus Scholte. ‘We ontwikkelen ook flexibele contractvorming zoals het capaciteitsbeperkend contract (CBC), zodat de restruimtes goed benut worden en batterijen congestieverzachtend werken. De samenwerking met batterij-exploitanten groeit, via pilots en overleg. Daarnaast blijven landelijke kaders en spelregels nodig.’