Olof van der Gaag: ‘Doorpakken op de energietransitie levert Nederland heel veel geld op’

Hoe kijk jij terug op 2024?
‘Het was een bewogen jaar. Allereerst, de energietransitie zette gewoon door. Er gebeurde heel veel, ook in de zonne-energiesector. Zo is de hoeveelheid zonnestroom die we inmiddels produceren enorm. Die is goed voor één zesde van de elektriciteit die we verbruiken in ons land. Wie had dat 10 jaar geleden kunnen denken.’

Het gaat goed met de verduurzaming van Nederland?
‘Er zit ook een andere kant aan het verhaal. We zien nu de pijnlijke effecten van het overheidsbeleid en de marktontwikkelingen. Zo neemt de installatie van zonnepanelen en warmtepompen af en er is bijvoorbeeld ook sprake van vertraging in de isolatie van huizen.’

Hoe zorgelijk is dat?
‘Zeer zorgelijk. De meest recente Klimaat- en Energieverkenning (KEV) van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) kent 2 gezichten. Aan de ene kant bevestigt die hoe hard het gaat met onze verduurzaming. We koersen af op 49 procent CO2-reductie in 2030, de doelstelling van het Nederlandse klimaatakkoord dat we in 2019 ondertekenden. Nederland heeft zich sindsdien echter gecommitteerd aan 55 procent reductie van CO2-uitstoot in 2030 om in 2050 klimaatneutraal te kunnen zijn. De kans dat we dat redden is 5 procent, zo wordt geconcludeerd. Met andere woorden: die is nihil. Er zijn dus extra maatregelen nodig.’

De energietransitie komt tot stilstand.
‘Dat gevoel krijg je al snel, maar zo is het niet. Nederland heeft een gat te dichten en er liggen heel veel kansen om dat voor elkaar te krijgen. We willen onafhankelijker worden van olie en gas en die urgentie wordt gevoeld, mede door geopolitieke ontwikkelingen. Bovendien leidt de energietransitie tot heel veel economische activiteit.’

De beleidskeuzes van dit moment wijzen niet op een gevoel van urgentie…
‘De salderingsregeling voor zonnepanelen wordt in één keer stopgezet. Anders betalen voor mobiliteit, rekeningrijden, gaat niet door. De norm aangaande verplichte installatie van een hybride warmtepomp wordt teruggedraaid. Verschillende belastingen voor fossiele energie gaan omlaag. Maar vergeet niet dat ook dit kabinet zich heeft gecommitteerd aan die 55 procent CO2-reductie. Er zal dus moeten worden gehandeld.’

En daarbij wordt ook naar de input van de NVDE geluisterd?
‘Met de wisseling van de politieke wacht is dat deels een nieuwe opgave. We moeten nieuwe contacten leggen; veel relaties moeten vanaf nul worden opgebouwd. Dat is uitdagend maar tevens leuk. Een aantal mensen staat echt wel open voor een goed gesprek en is geïnteresseerd in mogelijke oplossingen. We stuiten dus niet op een muur en voelen ons gehoord door de nieuwe politiek, er valt mee te praten.’

Er is ook concrete beweging op dit vlak?
‘We zien diverse initiatieven, zoals het vrijstellen van energietransitieprojecten van stikstofnormen tijdens de bouwfase en het versnellen van het reserveren van ruimte en vergunningen voor duizenden extra transformatorhuisjes in woonwijken in het kader van versterking van de lokale netten. Daarnaast zijn bijvoorbeeld miljoenen euro’s aan subsidie beschikbaar gekomen voor de totstandkoming van energy hubs op bedrijventerreinen. Er worden kleine stappen vooruitgezet.’

Maar grote zijn nodig?
‘We moeten op grote schaal blijven investeren in onze energietransitie, ook omdat het goed is voor de BV Nederland. Zo blijk uit de eerste Investeringsmonitor Energietransitie van SEO Economisch Onderzoek in opdracht van de NVDE dat die goed zijn voor 25 miljard euro aan investeringen. Ruim 10 procent van onze nationale investeringeneconomie komt voor rekening van de energietransitie. Dat wordt gelukkig steeds meer gezien.’

Jij kiest niet voor somberen maar voor positiviteit…
‘Exact. In welke Amerikaanse staat denk je dat de meeste duurzame energie wordt opgewekt? Die vraag werd mij laatst gesteld. Mijn antwoord was “in Californië uiteraard”. Het goede antwoord was Texas geweest, een traditioneel rechtse oliestaat pur sang. Bill Clinton had het bij het rechte eind toe hij zei: “It’s the economy stupid”. De energietransitie levert geld op en dat is een heel sterke motivator om door te pakken. Bovendien is er een beweging in gang gezet die niet te stoppen is. Zo kozen honderdduizenden huishoudens in Nederland ook dit jaar weer voor verduurzaming, ondanks het huidige overheidsbeleid en sentiment, en daar word ik heel erg blij van.’