Veilig werken in de zonnepaneelsector: ‘Verandering brengen is nog steeds missiewerk’

Hoe gaat het met Petersen Arbozorg & Veiligheid?
‘De pv-markt zit in een dip. Hoewel er ook gewoonweg nog heel veel zonnepanelen worden geplaatst, wordt dat door de hele branche gevoeld. Klagen heeft echter geen zin. Ook hier komen we wel weer doorheen, zo leert de ervaring. Wij zetten een tandje bij en hebben het nog steeds druk, bijvoorbeeld met risico-inventarisaties voor energieopslagsystemen, advieswerk en trainingen. Het gaat gewoon goed.’

Jij maakte een persoonlijke missie van veilig werken op het dak in de zonne-energiebranche. Hoe staat het daarmee?
‘Het draait allemaal om bewustzijn. Technisch staat niets in de weg om het werk veilig te doen. De noodzakelijke middelen zijn allemaal op de markt: hekwerken, steigers, persoonlijke veiligheidssystemen… Het gebruik daarvan laat echter danig te wensen over, vanwege onwetendheid of onwilligheid.’

Jij zegt dat uit persoonlijke ervaring?
‘We zien het vaak tijdens inspecties. Veiligheidsmateriaal is niet aanwezig op de werkplek. En als dat wel zo is, wordt het niet gebruikt of verkeerd toegepast in het gehele samenwerkingsspel. Men is vaak onbewust onbekwaam. Daarnaast speelt loyaliteit een rol. Mensen zijn ingehuurd om een klus te klaren, die wordt dan dus gewoon gedaan, ook als er moet worden ingeleverd op veiligheid. En wat ook niet helpt is de markt van nu. Veilig werken vraagt investeringen en bedrijven maken vaak andere keuzes.’

Jij ziet geen verandering?
‘Epc-installateurs en grote installatiebedrijven hebben veilig werken echt wel hoog op de agenda staan, nemen bijvoorbeeld een Veiligheids- & Gezondheidsplan mee in hun werkvoorbereiding. Toch is er ook in het zakelijke segment nog grote winst te boeken. Er gaat heel veel fout, gebruikelijk door een gebrek aan kennis. Er wordt veel geroepen, maar dat vertalen in actie blijkt ingewikkeld. Dat geldt eens temeer in het residentiële marktsegment waar de Arbowet op grote schaal met voeten wordt getreden, bijvoorbeeld wat betreft het volgen van de Arbeidshygiënische strategie.’

Wat is dat?
‘Deze staat beschreven in Artikel 3, lid b van de Arbowet en gaat over de volgorde van maatregelen waarmee bedrijven moeten zorgen dat er zo gezond en veilig mogelijk wordt gewerkt. Dat begint met het elimineren van risico’s, bijvoorbeeld door zonnepanelen op meer dan 4 meter van de dakrand af te leggen zodat mensen van het valgevaar weg kunnen blijven. De tweede stap is collectieve beveiliging, bijvoorbeeld een tijdelijk hekwerk plaatsen zodat mensen niet van het dak kunnen vallen. De derde rang in de strategie betreft individuele maatregelen, zoals werken met persoonlijke valbeveiligingssystemen.’

Van die volgorde mag niet worden afgeweken?
‘In principe niet. Werk je bijvoorbeeld met persoonlijke valbeveiliging terwijl een tijdelijk hekwerk goed te plaatsen is, dan voldoe je niet aan artikel 3 van de Arbowet. Zakken in de Arbeidshygiënische strategie is slechts toegestaan wanneer er of veiligheidskundige of operationele beperkingen – onmogelijkheden – zijn. Dit kan bijvoorbeeld wanneer een risicoanalyse aantoont dat het treffen van voorzieningen meer risico’s oplevert dan de geplande werkzaamheden. Ook als het praktisch niet haalbaar is om collectieve maatregelen te nemen, mag worden gekozen voor een lagere rangorde binnen de strategie. Maar het gaat onder de streep dus om het samenspel van een aantal maatregelen. Als één onderdeel niet klopt, dan geldt dat voor alles – net zoals een valse noot van één instrument een muziekstuk om zeep kan helpen. Wij willen mensen daarvan bewust maken, vandaar onze Veiligheidssymfonie.’

Die heeft effect?
‘Niemand gaat naar zijn werk met de gedachte dat hij vandaag wel eens van het dak zou kunnen vallen, in het ziekenhuis kan belanden of erger. Maar dat risico wordt wel massaal genomen door zonnepaneelinstallateurs, en overigens in de gehele bouwsector. Dat werd in 2023 nog eens bewezen door de Arbeidsinspectie die bij een controle van 200 Nederlandse bouwplaatsen op zo’n 140 daarvan overtredingen constateerde. Er vallen jaarlijks doden en heel wat gewonden omdat de geldende regels niet worden gehanteerd. Ik heb in het verleden aan den lijve ondervonden hoe groot de impact daarvan kan zijn, binnen een bedrijf en op familie en vrienden, en ben sindsdien op een missie om verbetering te bewerkstelligen. Dat blijkt een grote uitdaging, maar dat is geen reden om op te geven.’