Minister wil consument met laadpaal of warmtepomp helpen bij hogere netkosten

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) onderzoekt momenteel de komst van nieuwe nettarieven voor kleinverbruikers – te weten consumenten en het midden- en kleinbedrijf (mkb). De nieuwe kostenstructuur wordt volgens de toezichthouder pas op zijn vroegst in 2028 van kracht.

Lastige vraagstukken
‘Het moderniseren van de tariefstructuur moet ervoor zorgen dat de tarieven in de toekomst beter de werkelijke kosten gaan weerspiegelen’, schrijft minister Hermans in een brief aan de Tweede Kamer over de komst van nieuwe nettarieven. ‘Dit maakt het voor gebruikers aantrekkelijker om rekening te houden met de kosten van het elektriciteitsnet en het draagt bij aan een eerlijke verdeling van de kosten.’

Een belangrijk aandachtspunt bij wijzigingen van de tariefstructuur is volgens de minister dat de wijzigingen voor netgebruikers onverwachts kunnen komen en dat wijzigingen nadelig kunnen uitpakken. ‘Daarnaast kan de tariefstructuur ingewikkelder worden. Het moderniseren van de tariefstructuur gaat daarom samen met lastige vraagstukken.’

Interdepartementaal beleidsonderzoek
Door grote investeringen die netbeheerders doen in de uitbreiding en verzwaring van het stroomnet, zullen de totale netkosten fors stijgen tot ten minste het kalenderjaar 2040. Vanwege de verwachte stijging van de nettarieven laat minister Hermans momenteel een Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) uitvoeren naar de bekostiging van de elektriciteitsinfrastructuur.

‘Het doel van dit onderzoek is om meer inzicht in en grip te krijgen op de omvang van de investeringen in de elektriciteitsinfrastructuur tussen nu en 2040, en de bekostiging en financiering ervan’, duidt de minister. ‘Dit IBO moet leiden tot concrete beleidsopties, die bijvoorbeeld bijdragen aan de betaalbaarheid van elektriciteit voor huishoudens en de concurrentiepositie van de – geëlektrificeerde – industrie en elektrolysers. De oplevering van het IBO wordt februari 2025 verwacht, zodat de uitkomsten kunnen worden betrokken bij de voorjaarbesluitvorming.’

Voorstel netbeheerders
De Nederlandse netbeheerders zullen begin 2025 een formeel voorstel indienen bij de ACM om een nieuwe tariefsystematiek in te voeren. Na onderzoek van Berenschot concludeerden de netbeheerders afgelopen oktober dat een tijdgebonden kilowattuurtarief voor consumenten en het mkb de beste oplossing is voor de toekomstige inrichting van de nettarieven. Het formele voorstel dat ingediend wordt bij de toezichthouder, zal de precieze parameters bevatten.

Bij de beoordeling van het voorstel zal de ACM onder meer toetsen of het nettarief kostenreflectief, non-disriminatoir en transparant is en of de tarieven de systeemefficiëntie bevorderen. Berenschot stelt overigens dat het 4 tot 6 jaar duurt voordat de nieuwe tariefstructuur is ingevoerd. De netbeheerders brengen volgens minister Hermans momenteel de doorlooptijd van de verschillende stappen in kaart. 

Slim netgebruik
‘Het doel van deze nieuwe tariefstructuur is om de kosten van het elektriciteitsnet te verdelen in verhouding tot het gebruik van het elektriciteitsnet en slim netgebruik te belonen’, duidt Hermans. ‘Consumenten kunnen bij hun elektriciteitsverbruik kiezen voor een goedkoper moment in plaats van een duurder piekmoment. ‘Door met slimme apparaten en gedragsverandering de piekmomenten van het elektriciteitsnet te vermijden, kan overbelasting van het elektriciteitsnet worden voorkomen en kunnen de omvang, en dus ook de kosten, van de netverzwaring worden beperkt.’

Het kabinet kijkt volgens de minister in beginsel positief naar de nieuwe tariefstructuur voor kleinverbruikers, maar plaatst ook kritische kanttekeningen. ‘Hoewel de nieuwe tariefstructuur in beginsel  positief uitpakt, zijn er een aantal vraagstukken die tijdens de implementatietermijn geadresseerd moeten worden.’

Slimme meter
Zo wijst Hermans erop dat voor de uitvoerbaarheid van de voorgestelde tariefstructuur het noodzakelijk dat de afname van stroom per uur wordt gemeten. Daarvoor is een slimme meter nodig waarbij de communicatiefunctionaliteit is ingeschakeld. De komende periode wordt samen met de netbeheerders en de ACM verkend hoe moet worden omgegaan met kleinverbruikers die geen slimme meter hebben of die de communicatiefunctionaliteit hebben uitgeschakeld. 

Verder is een randvoorwaarde dat de data uit de slimme meter uitgewisseld kunnen worden tussen netbeheerders en energieleveranciers voor de facturering van de nettarieven. De komende periode wordt in kaart gebracht of, en zo ja welke, wijzigingen van wet- en regelgeving nodig zijn om deze gegevensuitwisseling mogelijk te maken. Daarnaast zijn slimme apparaten nodig om te kunnen reageren op prijsprikkels. Binnen het Landelijke Actieprogramma Netcongestie (LAN) wordt gewerkt aan de normering van slimme apparaten.’

Warmtepomp of laadpaal
Tot slot vraagt minister Hermans aandacht voor het vraagstuk van consumenten die hun woning vergaand verduurzamen. ‘Huishoudens die verduurzamen, gaan vaak over tot elektrificatie, bijvoorbeeld door het installeren van een warmtepomp of een thuislaadpaal. Dit leidt tot een hoger elektriciteitsgebruik. De nieuwe tariefstructuur kan dan leiden tot een hogere energierekening, ook als de thuislaadpaal en warmtepomp zoveel mogelijk slim worden ingezet. Dit raakt consumenten die al verduurzaamd hebben en consumenten die overwegen te gaan verduurzamen. Het kabinet verkent mogelijkheden om eventuele nadelige effecten tegen te gaan.’