Project van de week | Circulaire renovatie en zonnepanelen voor Universiteit Leiden

Duurzaam, duurzaam en duurzaam. Het waren de uitgangspunten voor de renovatie van het voormalige Cluster Zuid van de Faculteit der Geesteswetenschappen. In opdracht van Universiteit Leiden heeft De Zwarte Hond het Cluster Zuid circulair gerenoveerd en uitgebreid.

Daglichtinval
Het vernieuwde gebouw – dat met Herta Mohr ook een nieuwe naam heeft gekregen – biedt 11.400 vierkante meter aan ruimte. Daar herbergt het meer dan 700 onderwijsruimten en zelfstudieplekken, 2 hoorcollegezalen, werk- en vergaderkamers en common rooms. Daarnaast huisvest het gebouw de bibliotheken van het Afrika-Studiecentrum en Midden-Oostenstudies.

Veel daglichtinval, een goede luchttoevoer, prettige akoestiek en veel ruimte voor ontmoeting kenmerken volgens de betrokkenen het gebouw. Voor het hele gebouw zijn hoogwaardige materialen geselecteerd, zoals vloerbedekking, lijm en verf met een lage uitstoot van ongezonde stoffen. Dit zorgt voor een betere kwaliteit van de binnenlucht. De hoeveelheid CO2 in collegezalen en vergaderruimtes wordt voortdurend gemeten. Het ventilatiesysteem zorgt voor frisse lucht op momenten dat dit nodig is. De variabele luchtvolumeregelaar voor verse lucht past zich automatisch aan door het CO2-niveau in de lucht te meten, waardoor energie wordt bespaard.

Energielabel
Het gerenoveerde gebouw kent een veel beter energielabel. Energieverliezen worden kleiner omdat de oorspronkelijke 7 huizen aan elkaar gesmeed worden tot 1 compact gebouw. Het duurzame effect wordt tevens versterkt door de nieuwe groene daken. Door het toevoegen van isolatie, nieuwe efficiënte installaties, zonnepanelen en een warmte-koudeopslag is het gebouwd  beloond met het BREEAM Excellent-certificaat.

Intact houden
De grootste winst op gebied van duurzaamheid bij deze renovatie komt voort uit het intact houden van het grootste deel van het oorspronkelijke gebouw, waardoor er weinig verspilling van materialen is.

De aansluiting op de ondergrondse warmte-koudeopslag (wko) zorgt voor energieopslag in de bodem. Het bespaart bovendien jaarlijks 85.000 kubieke meter aardgas, wat jaarlijks 150.000 kilogram CO2-uitstoot voorkomt. De opgeslagen winterkoude wordt gebruikt voor koeling in de zomer, de opgeslagen warmte voor verwarming in de winter. Goede gebouwisolatie, lagetemperatuurverwarming en gebruik van warmtepompen en vloerverwarming sluiten aan op dit systeem.

433 zonnepanelen
Het regenwater van het dak van de universiteitsbibliotheek wordt opgevangen in een ondergrondse regenwatertank van 5.000 liter onder het plein, die wordt opgeslagen voor tijden van droogte. Op het dak staan verschillende vlakken sedum. Samen met het groen op het dak van de parkeerplaats achter het gebouw vormt dit 200 vierkante meter groen dat water kan vasthouden. Dit vermindert de hoeveelheid verspild regenwater en helpt overbelasting van het rioleringssysteem te voorkomen. Bovendien filtert de vegetatie eerst verontreinigingen uit het water en zorgt het voor verkoeling

Daarnaast herbergt het dak 800 vierkante meter aan zonnepanelen. Een submetering registratiesysteem houdt het energie- en watergebruik in het gebouw scherp in de gaten om excessen te voorkomen en door het instellen van kloktijden wordt onnodig verbruik vermeden. Verder kent het gebouw enkel led-verlichting. Die wordt automatische aanwezigheidsdetectie zorgt ervoor dat in grote onbezette ruimtes de verlichting tot 20procent wordt gedimd.

Biodiversiteit
Met een vlindertuin, insectenhotels, vleermuisverblijven in de gevels en nestkasten voor vogels in de bomen rondom het gebouw is tenslotte ook nog aan het welzijn van de kleinste beestjes gedacht. Rond het gebouw is veel plaats voor inheemse schaduwplanten, bomen, hagen en bloemrijk grasland. Al dit groen zorgt naast ontspanning en verkoeling in en rondom het gebouw ook voor het vergroten van de biodiversiteit en het welzijn van flora en fauna in de omgeving. 

72 procent meer
Onder aan de streep is bij de ontwikkeling van het gebouw 72 procent meer gerealiseerd aan duurzame maatregelen dan het bouwbesluit voorschrijft.

Een bijzondere prestatie is dat het merendeel van het oorspronkelijke gebouw en de gevel zijn hergebruikt. Van het gesloopte middelste huis zijn betonnen kolommen hergebruikt in de uitbreiding. Ook andere materialen hebben een nieuw leven gekregen. Zo zijn de oude Sequoia Redwood-plafonddelen – goed voor 6.000 vierkante meter – omgevormd tot wandafwerking in het atrium. Deze latten zijn zorgvuldig bewerkt, ontdaan van spijkers en gefreesd, in samenwerking met de sociale werkplaats BWRI. Het specifieke patroon van de latten maakte het mogelijk om alles prefab te produceren en te monteren, waardoor er zo min mogelijk restmateriaal overbleef.