Rechter: boete voor zonnepanelen op kassen zonder glastuinbouw terecht

De kwestie draait om een kassencomplex dat de grondeigenaren door een zonne-energiebedrijf hebben laten uitrusten met zonnepanelen. Dat is volgens het bestemmingsplan alleen toegestaan als een glastuinbouwbedrijf in de kassen ook daadwerkelijk agrarische activiteiten uitvoert waarvoor de opgewekte stroom nodig is.

Bestemmingsplan
De gemeente Peel en Maas heeft in de veronderstelling dat de ondernemers een glastuinbouwbedrijf zouden starten een omgevingsvergunning verleend. Toen de gemeente echter ontdekte dat er geen agrarische activiteiten plaatsvonden, heeft ze de grondeigenaren een last onder dwangsom opgelegd omdat zij in strijd met het bestemmingsplan ‘Buitengebied Peel en Maas’ handelen.

In de periode augustus-september 2022 heeft de gemeente tijdens 3 controles geconstateerd dat de aanwezige zonnepanelen zijn aangesloten op het stroomnet en dus ook zonne-energie opwekken, maar dat er van agrarische activiteiten in zijn geheel geen sprake is.

250.000 euro
Om een einde te maken aan het handelen in strijd met het bestemmingsplan legde de gemeente een last onder dwangsom op aan de grondeigenaren als zij niet zouden stoppen met het opwekken van stroom. De overtreders is daarbij gevraagd geen elektriciteit meer aan de netbeheerder te leveren en de aansluitingen van de zonnepanelen buiten gebruik te stellen.

De maximale last onder dwangsom bedraagt 250.000 euro. De overtreders zijn tegen de last onder dwangsom in bezwaar gegaan, maar dat is door Peel en Maas ongegrond verklaard. De grondeigenaren en het zonne-energiebedrijf zijn vervolgens samen naar de rechter gestapt.

Voorlopige beslissing
De voorzieningenrechter werd in het geschil gevraagd om een zogenaamde voorlopige voorziening te treffen. De grondeigenaren hebben in de rechtszaal aangevoerd dat de gemeente niet zou mogen handhaven, omdat zij zelf een vergunning voor het project heeft afgegeven. De rechtbank stelt dat de afgegeven omgevingsvergunning weliswaar de plaatsing van zonnepanelen op het dak van de kassen toestaat, maar niet het strijdig gebruik van de zonnepanelen.

Uit het bestemmingsplan blijkt volgens de rechter dat het gebruik van een bouwwerk met zonnepanelen voor stroomopwekking alleen is toegestaan als dit gebeurt als ondergeschikte activiteit en dus ten dienste staat van een glastuinbouwbedrijf. De zonnepanelen dienen gebruikt te worden om het glastuinbouwbedrijf van stroom te voorzien. Het exploiteren van zonnepanelen voor zover dit niet ten dienste staat van een glastuinbouwbedrijf, en dus in feite de exploitatie van een zonnepark inhoudt, is op het perceel niet toegestaan.

4 klimaatcellen
Afgelopen voorjaar hebben de ambtenaren van de gemeente bij hun controle 4 kleine klimaatcellen aangetroffen die aangesloten waren op een dieselaggregaat. De overtreders hebben in de rechtszaal niet ontkend dat de zonnepanelen geen stroom leverden aan de klimaatcellen.

Wel hebben de grondeigenaren in de rechtszaal tal van redenen aangedragen waarom er nog geen glastuinbouwactiviteiten plaatsvinden. Zo zou er sprake zijn van hoog innovatief project met hoge kosten en speelden slechte weersomstandigheden hen parten. Hierdoor zou het realiseren van het glastuinbouwbedrijf vertraging hebben opgelopen. Deze argumenten schuift de voorzieningenrechter echter aan de kant, omdat nu eenmaal sprake is van strijdig gebruik van het bouwwerk met zonnepanelen daar er geen sprake is van een glastuinbouwbedrijf van enige omvang. Als er bovendien op het perceel al van een glastuinbouwbedrijf van enige omvang kan worden gesproken, dan opereert dat bedrijf volgens de rechter los van de stroomopwekking die plaatsvindt via het bouwwerk met zonnepanelen.

Financieel belang
De betrokkenen stelden in de rechtszaal overigens dat het gebruik van het bouwwerk met de zonnepanelen op korte termijn in overeenstemming zal zijn met het bestemmingsplan. De juiste mensen voor de voorgestane innovatieve vorm van glastuinbouw zijn inmiddels aangetrokken, de eerste van de grotere klimaatcellen zal binnenkort kunnen worden geplaatst en de juiste aansluiting van de zonnepanelen op de klimaatcellen staat ook in de planning.

De voorzieningenrechter vindt dat het belang van de eisers bij het afzien van handhaving in de kern een financieel belang is. De kosten en vertraging die zouden zijn ontstaan bij het opzetten van het glastuinbouwbedrijf vallen volgens de rechtbank onder het bedrijfsrisico van eisers. Deze omstandigheden zorgen er ook niet voor dat zij in strijd met het bestemmingsplan stroom mogen opwekken om daarmee de al geïnvesteerde kosten terug te verdienen.

2 jaar de tijd
Bovendien hebben de overtreders sinds het opleggen van de last onder dwangsom al bijna 2 jaar de tijd gehad om de stroomopwekking onderdeel te maken van een glastuinbouwbedrijf van enige omvang. De last onder dwangsom dateert immers al uit 2022. De rechter geeft de gemeente daarom dan ook groen licht om handhavend op te treden en de eis van de overtreders om een voorlopige voorziening te treffen wordt afgewezen.

Wel worden de eisers op 1 punt in het gelijk gesteld. De gemeente heeft namelijk een van de eisers ten onrechte aangemerkt als overtreder en deze wordt dan ook vrijgesproken van de last onder dwangsom. De andere eisers zijn naar het oordeel van de voorzieningenrechter wel terecht aangemerkt als overtreders.