Vlaamse vraag zonnepaneelcertificering valt terug: ‘Investeer in de vaklui van de toekomst’

Wie betere installaties zegt, zegt opleidingen en certificering. In België is hiervoor de Renewable Energy Systems Certification (RESCert) in het leven geroepen. Waar deze vakbekwaamheidscertificering kortgeleden nog zeer populair was bij installateurs van zonnepanelen, zijn de klaslokalen geenszins gevuld. Dat heeft alles te maken met de premie op zonnepanelen die dit jaar werd opgeheven.

Goede reclame
Coekaerts: ‘De eerste hausse van aanmeldingen zagen we in 2017. Toen werd de zogenaamde zonnekaart online gezet door het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA). Wie erop klikte zag de mogelijkheden van zonnepanelen op zijn dak, en direct ook wie de gecertificeerde pv-installateurs in zijn postcode zijn. Stond je op die lijst dan was dat goede reclame. Het jaar daarna vielen de aanvragen voor de opleiding echter alweer terug. Begin 2020 waren er meer dan 400 gecertificeerde pv-installateurs in Vlaanderen en een 375-tal in Wallonië.’

Enorm effect
De tweede explosie van zonnepaneelinstallateurs die een RESCert-opleiding volgden, kwam vanaf oktober 2020, en die was enorm. Vlaanderen voerde een aanschafpremie voor zonnepanelen in. Daar was één belangrijke voorwaarde aan verbonden. Je kreeg die alleen als het werk werd uitgevoerd door een gecertificeerde installateur. Het effect was enorm, begin dit jaar telde Vlaanderen meer dan 2200 RESCert-gecertificeerde pv-installateurs. Dat lijkt goed nieuws aangaande de installatiekwaliteit in de solarbranche. Coekaerts plaatst echter kanttekeningen.

Hersenen en handen
‘In 2021 en 2022 draaiden we hier overuren’, aldus Coekaerts. ‘Maar het overgrote deel van de deelnemers aan de opleiding waren de bazen. Het aandeel mensen die het echte werk doen op het dak en in de meterkast, met hun hersens en hun handen, was slechts maximaal 10 procent. Daarmee is het de vraag wat de impuls was aangaande het opleveren van kwalitatieve en veilige installaties. Wat we bovendien zien, is dat juist de jonge mensen een relatief laag slagingspercentage hebben. Zij zijn de toekomst, en juist daar moeten we in investeren. Daarnaast daalden de inschrijvingen en de kwaliteit in 2023 behoorlijk.’

Bladeren vallen
Op 1 januari 2024 werd de premie op zonnepanelen afgeschaft in Vlaanderen. Daarmee is er voor consumenten geen directe drive meer om een installateur met een RESCert-certificaat in te schakelen. Coekaerts constateert tevens dat het wegvallen van die premie een indirect effect heeft op vraag naar opleiding. ‘De residentiële markt heeft een klap gekregen. Bedrijven vallen momenteel als bladeren in de herfst, we lezen dagelijks over faillissementen. Certificering is in die condities uiteraard niet top of mind. Bij projecten door overheden en coöperaties wordt overigens doorgaans nog wel RESCert vereist.’

Meer controle
Nog een issue dat Coekaerts aankaart, is de kwaliteit van de vakbekwaamheidsopleidingen zelf. ‘In een zaaltje zitten met een leraar die een paar zonnepanelen en 1 omvormer laat zien, wat niet zelden voorkomt, is iets anders dan echt aan de slag kunnen met installaties die op werkhoogte op daken staan, met diverse technieken en tools uitgerust zijn, en meetapparatuur leren gebruiken – zoals dat bijvoorbeeld bij ons kan.’

Controle op de kwaliteit van opleidingen is volgens Coekaerts dan ook van groot belang. ‘Ik heb hier in de 7 jaar dat ik de opleidingen geef echter maar 1 keer iemand van VEKA over de vloer gehad. Laten we hopen dat ook daar verandering in komt met de aankomende update van de RESCert-opleiding. Die wordt in lijn met het Europese Renewable Energy Directive III van november 2023 aangepast. Ze wordt verbreed naar landbouw en industrie, naar opslag van energie en naar oplaadpunten met vraagsturing. VEKA doet momenteel een marktuitvraag aangaande de gewenste keuzes. Ik denk daar uiteraard graag over mee.’