Het Dilemma | Maken subsidietarieven zonne-energieprojecten energiecoöperaties onmogelijk?

Energie Samen zond als belangenorganisatie van de Nederlandse energiecoöperaties deze week een brief naar demissionair klimaatminister Jetten. Wat was de kern?
‘Wij vragen hem in contact te treden met het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Dat stelt de SCE-tarieven voor projecten vast – de basisbedragen die worden uitgekeerd per kilowattuur geproduceerde stroom. Die voor 2024 zijn geenszins realistisch, sluiten niet aan bij de werkelijkheid. Dat is bijzonder problematisch voor onze achterban.’

Het gevolg is?
‘Met de tarieven voor 2024 is het voor energiecoöperaties moeilijk, in vele gevallen zelfs onmogelijk om duurzame-energieprojecten te ontwikkelen. Daarmee worden ze flink beperkt in hun deelname aan de energietransitie. Dat is niet wat we willen en wat de minister bepleit in zijn brieven over burgerparticipatie in de energietransitie.’

Wat is er exact aan de hand?
‘Onze samenwerking met het ministerie van Economische Zaken en Klimaat is goed. De belangrijke rol die energiecoöperaties spelen bij de energietransitie wordt gezien. Als er zaken in de SCE moeten worden gewijzigd dan gebeurt dat. Zo werd het maximale vermogen van projecten opgehoogd van 500 kilowattpiek naar 6 megawattpiek en de definitie van “locatie” aangepast aan de praktijk. Dat gaat dus goed.’

Maar?
‘We hebben geen doorlopend gesprek met het PBL. Jaarlijks is er slechts 1 keer sprake van contact. Dat is in juni, als we input mogen geven ten behoeve van de berekening van de SCE-tarieven voor het aankomende jaar. Het PBL gaat dan aan de slag. Na een half jaar radiostilte horen we waar die rekensom toe heeft geleid.’

De marktomstandigheden zijn dan veranderd?
‘Wij hebben geen kritiek op de modellen die PBL hanteert maar op wat erin gestopt wordt; een toetsing aan de actuele realiteit ontbreekt. De uitkomst klopt daardoor dit jaar weer niet. Het vastgestelde tarief maakt dat energiecoöperaties het leeuwendeel van projecten niet rendabel zullen krijgen.’

De SCE (red. ook wel postcoderoos subsidie genoemd) werkt niet wezenlijk anders dan de SDE++.
‘Bij de SDE++ wordt echter uitgegaan van een redelijke winst van 11 procent over het eigen ingebrachte vermogen voor projectontwikkelaars. Bij de SCE is dat 5 procent. Dat is voldoende om de leden die in een project deelnemen uit te keren, maar niet om te investeren in het ontwikkelen van nieuwe projecten en een financiële buffer aan te leggen.’

Er blijft niets over, zo kun je niet bouwen?
‘Exact. En dit is het derde jaar op rij dat we de gevolgen van deze aanpak zien. In 2022 werd het SCE-budget niet ten volle benut vanwege een te laag tarief. Dat werd in 2023 verhoogd, maar de kosten van projecten namen toe. Er werd slechts 71,2 miljoen euro aangevraagd, terwijl er 150 miljoen euro subsidie beschikbaar was. Van een groot gedeelte betwijfelen we nog of ze ook daadwerkelijk worden uitgevoerd. We rekenden op een verhoging van de tarieven in 2024. In plaats daarvan heeft het PBL die verlaagd, waardoor businesscases wederom niet gemaakt kunnen worden.’

Waarom wordt er zo op het scherpst van de snede geopereerd?
‘Dat is de grote vraag. Hugo de Jonge wil geen zon op land meer in Nederland. Dat betekent dat zon op dak moet versnellen om onze energietransitie waar te maken. We willen ook dat burgers de vruchten kunnen plukken van lokale ontwikkelingen. Dan moet je het ontwikkelen van projecten door energiecoöperaties ook mogelijk maken. De risico’s zijn te groot met de subsidiebedragen van nu.’

Wat moet er gebeuren?
‘De tarieven dienen nog dit jaar aangepast te worden zodat ze recht doen aan de huidige omstandigheden. Wij vragen minister Jetten zich daarvoor in te zetten. Verder is meer transparante coöperatieve aanpak gewenst aan de kant van het PBL. Daarbij is het goed de ervaringen in de praktijk meer mee te nemen in de besluitvorming, bijvoorbeeld door een realitycheck te doen voordat de tarieven definitief vast worden gesteld.’