Over de grens | Afrika installeert recordaantal zonnepanelen, Zuid-Afrika vaagt concurrentie weg

Brancheorganisatie Africa Solar Industry Association (AFSIA) meldt in haar Annual Solar Outlook dat Zuid-Afrika goed was voor maar liefst 79 procent van het vorig jaar geïnstalleerde vermogen.

15,3 gigawattpiek
Volgens de nieuwste cijfers van AFSIA beschikt Afrika per eind vorig jaar over 15,3 gigawattpiek aan zonnepanelen, waarbij het internationaal agentschap voor hernieuwbare energie IRENA per eind 2022 spreekt over 12,4 gigawattpiek. Waar IRENA voor het geïnstalleerde vermogen importcijfers van zonnepanelen hanteert, telt AFSIA enkel de daadwerkelijk als opgeleverd geregistreerde projecten mee. Daarbij heeft de Afrikaanse brancheorganisatie 1.006 megawattpiek (red. behorend tot de genoemde 15,3 gigawattpiek) aan pv-installaties in haar database waarvoor het realisatiejaar onbekend is.

De kloof tussen de historische cijfers van AFSIA en IRENA voor de periode 2010-2022 is door AFSIA in het afgelopen teruggebracht van 2 naar 0,7 gigawattpiek. Tegelijkertijd is er echter een grote discrepantie ontstaan voor 2022, waarbij AFSIA 3,1 gigawattpiek aan installaties heeft geïdentificeerd, terwijl IRENA slechts 0,9 gigawattpiek telt. Het cijfer van 3,1 gigawattpiek voor 2022 is een grote herziening ten opzichte van het cijfer dat AFSIA vorig jaar bekendmaakte, omdat er in de afgelopen 12 maanden veel nieuwe projecten zijn ontdekt.

In onderstaande tabel is te zien dat de groei in 2023 voor het overgrote deel te danken is aan het marktsegment van commercieel & industrieel (c&i)-projecten.

* voorlopige cijfers op basis van data eerste helft 2023

Serieuze bedreiging
‘In Afrika zijn nieuwe zonne-energie-installaties vooral het gevolg van economische beslissingen van het bedrijfsleven’, schrijven de analisten van AFSIA. ‘Bij gebrek aan betrouwbare nutsbedrijven en netwerken die de benodigde elektriciteit leveren, hebben Afrikaanse bedrijven en ondernemingen eindelijk een alternatief gevonden in de vorm van zonne-energie en energieopslag, dankzij de kelderende prijzen van beide belangrijke componenten. Er is weinig kans dat deze neerwaartse trend van de prijzen zal veranderen en daarom kunnen we een versnelling verwachten van het c&i-segment op het hele continent.’

AFSIA spreekt van geweldig nieuws voor de economische activiteit op het continent, maar ook over een serieuze bedreiging voor nationale nutsbedrijven die het al jaren financieel moeilijk hebben. ‘Hun financiële balans wordt er niet beter op nu steeds meer grote klanten een groot deel van hun elektriciteitsverbruik dekken met hun eigen zonne-energie en/of volledig offgrid gaan.’

Zuid-Afrika
Qua nieuw geregistreerd pv-vermogen staat Zuid-Afrika fier aan kop en heeft het alle concurrentie de afgelopen 2 jaar weggevaagd.

Veel projecten die bijdragen aan het grote verschil in de eerder genoemde geregistreerde capaciteit voor 2022, zijn dan ook gerealiseerd in Zuid-Afrika. De problemen met het afschakelen van het stroomnet hebben geleid tot een ongekende golf van zonnestroominstallaties voor zowel het c&i- als residentiële segment. Zo veel zelfs, dat veel bedrijven volgens AFSIA niet de tijd hebben gehad om deze projecten te documenteren omdat ze van het ene project naar het andere gingen. ‘We halen nu pas veel van deze projecten in en voegen ze daarom toe aan de database’, aldus AFSIA. ‘Inmiddels bevindt 47 procent van alle geïnstalleerde pv-capaciteit op het Afrikaanse continent zich in Zuid-Afrika.

Of toch de Seychellen?
Tegelijkertijd geeft de top 10 qua nieuw geïnstalleerd vermogen nog altijd een vertekend beeld. Want berekend naar hoofd van de bevolking is Zuid-Afrika slechts op de derde plaats in de top 10 terug te vinden qua cumulatief geïnstalleerd vermogen. Daar zijn het de Seychellen die de dans leiden. De eilandengroep – die zo’n 100.000 inwoners telt – dankt die koppositie vooral aan het zonnepark van 5 megawattpiek op het kunstmatige eiland Romainville, zo’n kilometer uit de kust van de hoofdstad Victoria. De zonneweide is aangesloten op een batterij met een opslagcapaciteit van 3,3 megawattuur.

De analisten van AFSIA besluiten: ‘Veel Afrikaanse landen doen het al bijzonder goed wat betreft de penetratie van zonne-energie in hun energiemix, met 20 landen die al 5 procent of meer van hun elektriciteit produceren met zonne-energie. Met een zeer lage geïnstalleerde capaciteit van conventionele energiecentrales en 2 grootschalige zonne-energiecentrales die in 2023 in gebruik worden genomen, bereikt de Centraal-Afrikaanse Republiek de toppositie als Afrika’s meest door zonne-energie aangedreven land. Zonne-energie in de Centraal-Afrikaanse Republiek is nu goed voor bijna de helft van alle elektriciteit die wordt opgewekt en geïnjecteerd in het elektriciteitsnet.’