Banken moeten subsidievrije zonne-energie faciliteren: honger zonne-energiesector nog lang niet gestild

Met de historisch lage prijzen van zonnepanelen, de nog altijd gigantische hoeveelheid onbenutte daken en de aangescherpte klimaatdoelen in het achterhoofd, is de kapitaalbehoefte dan ook onverminderd groot. De financieringsvraag krijgt daarbij een ander karakter, want de komende paar jaar worden de laatste stappen naar subsidievrije zonne-energie gezet.

In Nederland is de strijd om de bouw van het eerste subsidievrije zonnepark al enige tijd in gang. Energiebedrijf Vattenfall claimde de primeur met de ontwikkeling van Zonnepark Trek A6 bij Almere Buiten. Voor de zonneweide – die zo’n 27.000 zonnepanelen krijgt – werd in oktober 2023 een vergunning afgegeven.

Subsidievrij zonnepark
Ondertussen stelt projectontwikkelaar GreenIPP als eerste daadwerkelijk een subsidievrij zonnepark te bouwen. Die zonneweide zal echter wel een stuk kleiner worden, want Zonnepark Mandeveld in Meppel telt 1.026 zonnepanelen.

De financiering op basis van de verkoop van een langlopend stroomcontract is een primeur voor Nederland en vertegenwoordigt een belangrijke verschuiving voor zonne-energieprojecten. Voor het aantrekken van financiering worden namelijk de inkomsten uit de power purchase agreement (ppa) gebruikt. ZonnepanelenDelen speelt een cruciale rol in het project van GreenIPP. Het financieringsplatform gaat namelijk obligaties van het project aanbieden met een rendement dat meebeweegt met de stroomprijs. Deze vorm van financiering is speciaal ontwikkeld voor zonne-energieprojecten zonder subsidie.

Stroomafnameovereenkomsten
In 2023 werden voor een groot aantal zonne-energieprojecten in Nederland ppa’s afgesloten, waarbij opgemerkt moet worden dat deze zonneparken nog wel gebruikmaken van subsidie. Zo gaat Nobian de zonne-energie kopen die afkomstig is van een tweede zonnepark van WIRCON in Delfzijl. Het gaat jaarlijks om 17 gigawattuur hernieuwbare energie.

Nog zo’n voorbeeld is Lidl, dat jaarlijks de bijna 20 gigawattuur zonnestroom gaat kopen die afkomstig is van Zonnepark Haghorst van Ecorus. Verder gaat bierbrouwer Grolsch via een stroomafnameovereenkomst zonne-energie kopen van AMPYR Solar Europe en heeft Google een stroomafnameovereenkomst getekend met Kronos Solar. De internetgigant gaat zonne-energie afnemen van 4 Nederlandse zonneparken die de projectontwikkelaar in 2024 oplevert. Een andere opvallende ppa is die van Calcit Zeeland met Klimaatfonds Nederland. Het bedrijf gaat via een zogenaamde corporate ppa de stroom afnemen die opgewekt wordt door Zonnepark Beuningen, goed voor zo’n 14,8 gigawattuur per jaar. Een corporate ppa kenmerkt zich doordat de elektriciteit direct wordt geleverd aan de uiteindelijke elektriciteitsafnemer, dus zonder tussenkomst van een energiebedrijf. Klimaatfonds Nederland – dat al ruim 260 megawattpiek aan zonneweiden heeft ontwikkeld in Nederland – stelt inmiddels marktleider te zijn wat betreft het direct verkopen van zonne-energie aan bedrijven via corporate ppa’s.

Garantie
Een van de Nederlandse banken die inspeelt op de opmars van ppa’s is de Rabobank. De financiële instelling heeft de ‘PPAssurance-garantie’ ontwikkeld. Het uitgangspunt is simpel: de vaste prijs en contractperiode van een stroomafnameovereenkomst zorgt voor een voorspelbare inkomstenstroom. Die opbrengst vormt de basis om een zonne-energieproject te financieren.

Om deze voorspelbare inkomsten echter als voldoende betrouwbaar te kunnen bestempelen, moet de afnemer van de stroom een sterke kredietrating hebben. Rabobank heeft een alternatief bedacht: door een ‘simpele’ bankgarantie op de corporate ppa van de afnemer te zetten, wordt het contract kredietwaardig gemaakt. Met de garantie verplaatst het zogeheten kredietrisico van de afnemer naar het sterke kredietprofiel van de Rabobank.

Overgangsregeling
De opmars van ppa’s laat zien dat de tijd van een zonneveld of zonnedak ontwikkelen met de zekerheid dat puur geld verdiend wordt door subsidies in Nederland langzamerhand voorbij lijkt. In vele Europese landen is subsidieloos bouwen met cppa’s als vangnet al geruime tijd de standaard. Zeker in Nederland – waar de pijplijn met SDE+(+)-projecten nog altijd zo’n 8 gigawattpiek bedraagt – moeten marktpartijen wennen aan de nieuwe situatie.

De snelle opmars van reguliere en corporate ppa’s maakt in ieder geval duidelijk dat het subsidievrije tijdperk van zonne-energie in Nederland steeds dichterbij komt. Overigens wees onderzoeksbureau Aurora Energy Research er eerder op dat het nog tot het eind van het decennium gaat duren voor subsidievrije zonne-energie in Nederland gemeengoed is. Ook de Nederlandse overheid is daarvan overtuigd en werkt om die reden aan alternatieve stimulering voor de periode na 2025, als de Stimulering Duurzame Energieproductie en Klimaattransitie (SDE++) voor wind- en zonne-energie beëindigd wordt. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat kijkt daarbij naar stimuleringsopties met een lichtere mate van ondersteuning, maar wel met voldoende investeringszekerheid om de uitrol van hernieuwbare energie niet te laten stagneren. De hervorming van de Europese elektriciteitsmarkt – met mogelijk de verplichte invoering van Contracts for Difference (CfD’s) zal flinke invloed hebben op de toekomstige stimuleringsregeling. CfD’s zijn tweerichtingscontracten die subsidie verlenen bij een lage elektriciteitsprijs en hoge winsten aftoppen bij een hoge elektriciteitsprijs. Dit stimuleringsmechanisme wordt onder meer gebruikt in het Verenigd Koninkrijk. Maar er liggen in Nederland meer opties op tafel, zoals een ppa-garantiefonds.

Lees het volledige artikel hieronder in de Solar Magazine Marktgids Zonne-energie 2024.