Nieuw onderzoek opvolger SDE++: ‘Contract for difference meest interessante optie’

Het adviesbureau trekt deze conclusie in het onderzoeksrapport “Policy options to upscale solar PV and onshore wind beyond 2025”.

Discontinuïteitsrisico 
In het onderzoeksrapport heeft Trinomics 4 verschillende instrumenten geïdentificeerd als opvolger van de SDE++. Tegelijkertijd stellen de onderzoekers dat vanaf 2025 wegbewegen van ondersteuningsmechanismen voor wind- en zonne-energie een discontinuïteitsrisico creëert en druk op de klimaatdoelen.

Het adviesbureau heeft de volgende 4 instrumenten onderzocht: contracts for difference (cfd’s) in 2-richtingen, een power purchase agreement (ppa)-garantiefonds, verhandelbare cfd’s en directe investeringssteun. Nog eens 6 andere opties zijn bekeken, waaronder een feed-in tarief, maar om diverse redenen afgevallen. De onderzoekers concluderen dat een 2-richtings-cfd het meest geschikt lijkt.

2-richtings-cfd
‘Een two-sided contract for difference kan zeer vergelijkbaar zijn met de huidige SDE++ (red. een 1-richtings-cfd), afhankelijk van de ontwerpkeuzes’, stellen de onderzoekers. ‘Het belangrijkste verschil is het mechanisme om overtollige winsten te beperken, waarbij inkomsten worden overgedragen aan de overheid als de marktprijs hoger is dan een vastgestelde prijs.’

Een 2-richtings-cfd biedt volgens Trinomics een aantal voordelen. De belangrijkste zijn zekerheid over de opbrengsten voor projectontwikkelaars wat hun financieringskosten verlaagt, en het voorkomen van overwinsten. Toch zijn er ook nadelen, want de maximalisering van de winst kan bijvoorbeeld tot hogere biedingen van projectontwikkelaars leiden en daarmee tot een lagere efficiëntie van het ondersteuningsmechanisme. Bovendien staan cfd’s de zelfstandige ontwikkeling van de private markt in de weg. Desondanks zijn 2-richtings-cfd’s volgens de onderzoekers, mits juist ontworpen, een betere oplossing dan de huidige SDE++-regeling.

Garantiefonds
Een ander instrument dat Trinomics heeft onderzocht – het ppa-garantiefonds – zou volgens het onderzoek waarschijnlijk niet op één lijn liggen met de voor de klimaatdoelen benodigde groei van wind- en zonne-energie. ‘De SDE++ vervangen door een ppa-garantiefonds zal zeer waarschijnlijk leiden tot een verminderde projectpijplijn’, aldus de onderzoekers. ‘Bovendien maakt een ppa-garantiefonds het ook niet mogelijk om overwinsten te limiteren.’

Een derde optie als vervanger van de SDE++, verhandelbare cfd’s, brengen bij de invoering volgens Trinomics een te grote verandering en daarmee discontinuïteitsrisico met zich mee. De laatste optie – directe investeringssteun – zou het ondersteuningsmechanisme sterk vereenvoudigen, maar het tegelijkertijd moeilijk maken om overwinsten te beperken.

Devil in the details
Al met al concludeert Trinomics dat de 2-richtings-cfd de meest interessante optie is als opvolger van de SDE++, maar daarbij merken de onderzoekers op dat ‘the devil in the details is’.

‘Voordat cfd wordt geïmplementeerd, moeten er talloze ontwerpkeuzes worden gemaakt waarbij veel afwegingen moeten worden gemaakt’, aldus de onderzoekers.

Randvoorwaarden
In het onderzoek door Trinomics is tot slot ook gekeken naar de mogelijkheden van deze opties om randvoorwaarden mee te nemen, zoals netcongestie, natuurinclusiviteit, circulariteit, ruimtelijke inpassing en maatschappelijk draagvlak. De conclusie is dat alle stimuleringsopties met randvoorwaarden rekening kunnen houden. De mate waarin dat kan en wenselijk is, is afhankelijk van het type instrument en de randvoorwaarde.

Reflecteren
Minister Jetten laat weten de komende tijd te gebruiken om te reflecteren op de resultaten van het Trinomics-onderzoek en te bepalen welk instrumentarium het meest passend is. ‘Daarnaast zal ik in gesprek gaan met verschillende belanghebbenden, waaronder energieproducenten en financiële instellingen’, aldus Jetten.

De minister zal de Tweede Kamer in het voorjaar van 2024 informeren over het voorgenomen stimuleringsbeleid voor zon-pv en wind op land.