Zonnewarmte voor warmtenetten: ‘Enorme kansen maar financieel vangnet blijft nodig’

Novar bouwt momenteel het grootste zonthermiepark van Europa, op het voormalig baggerdepot in Dorkwerd bij Groningen. Het zal naar verwachting vanaf eind dit jaar warmte aan het middentemperatuurwarmtenet van Noordwest-Groningen leveren. Met een oppervlakte van 20 hectare – waarvan 12 hectare bedekt is met 24.000 zonnecollectoren die jaarlijks goed zijn voor 25 gigawatttuur thermische energie – is het de grootste installatie in haar soort in Europa.

Nieuwe en bestaande
‘En de enige in Nederland’, aldus Bas Bolomey, Business Unit Developer Warmte bij Novar. ‘In ons land wordt zonnewarmte nog niet op deze schaal toegepast voor nieuwe duurzame waternetten en om bestaande te verduurzamen. Dat moet snel veranderen. De kansen zijn immers enorm. Tegelijkertijd kijken we bij Novar naar meer duurzame warmtetechnieken, de mogelijkheden van projecten met aardwarmte en zonnecollectoren in combinatie met warmtepompen voor de warmtevoorziening van industriële bedrijven bijvoorbeeld.’

Significant vergroenen
Met het project in Groningen toont Novar aan dat het kan, aldus Bolomey; een warmtenet waarop zo’n 12.000 huishoudens zullen worden aangesloten significant vergroenen met behulp van zonnewarmte. Het zal straks het equivalent van 2.600 huishoudens in hun jaarlijkse warmtebehoefte voorzien. 70 tot 80 procent van de totale zomerse warmtevraag in het warmtenet wordt direct geleverd door het zonthermiepark. Hierdoor is seizoensopslag voor zonthermie niet noodzakelijk. Desalniettemin wordt het aandeel duurzame warmte volgens hem wezenlijk vergroot – er wordt 5.700 ton C02 per jaar bespaard – en er zijn nog een aantal grote warmtenetten in Nederland waar dit een optie is.’

Goede nieuws
Bolomey: ‘Daarnaast is zonnewarmte, eventueel in combinatie met opslag, ook zeer kansrijk voor kleinere waternetten. Uiteraard moet daarbij op iedere plek worden onderzocht wat de meest optimale oplossing is; welke bronnen lokaal beschikbaar zijn en kunnen worden gecreëerd. Het goede nieuws is in ieder geval dat focus op slechts 1 bron voor warmtenetten sterk vermindert; in het kader van de energietransitie van ons land wordt steeds vaker gekeken naar het combineren van meerdere oplossingen. Dat betekent ook meer aandacht voor zonnewarmte, en dus dat het enorme potentieel van zonthermie meer benut gaat worden.’

Kosten
Zonthermiepark Dorkwerd zou er niet komen zonder de subsidieregeling Stimulering Duurzame Energieproductie en Klimaattransitie (SDE++). Dat heeft allereerst te maken met de kosten, vertelt Bolomey. Los van die voor grond, arbeid en landschappelijke inpassing bijvoorbeeld – waar ook zonnestroomparken mee te maken hebben – betreffen die de zonnecollectoren zelf. ‘Met de collectoren van 5 jaar geleden had dit project niet gerealiseerd kunnen worden, er waren nieuwe, efficiëntere producten voor nodig en die zijn duur. Daarnaast is de grootschalige toepassing van dit soort collectoren relatief nieuw; van wezenlijke schaalvoordelen is daarom nog geen sprake.’

Tegelijkertijd is het rendement van dit project wel goed voorspelbaar en stabiel. Bolomey: ‘Er is weinig elektra nodig om de warmte op te wekken. Hierdoor is het project minder afhankelijk van de schommelende elektriciteitsprijzen. Bovendien zijn de exploitatiekosten laag. Onder de streep, we kunnen niet zonder een financieel vangnet en dat biedt de SDE++, en dat gaat de komende jaren echt niet veranderen bij dit type projecten.’

Te optimistisch
Hoe beoordeelt Bolomey de huidige SDE++ voor zonnewarmte? Allereerst duidt hij op het karakter van de regeling. Die is gebaseerd op vermeden uitstoot CO2, waarbij de omvang van de subsidie wordt berekend op basis van het opgestelde apertuuroppervlak, oftewel het opgesteld vermogen op basis van collectorgrootte. ‘Dit is echter maar een deel van de vergelijking’, aldus Bolomey. ‘Het zijn de temperatuurdelta en -hoogte in combinatie met het type en de grootte van de collector die gezamenlijk de energetische opbrengst bepalen. Ten tweede is het correctiebedrag nog steeds gekoppeld aan de aardgasprijs. Met het afnemende belang van aardgas en de sterk volatiele prijs van aardgas van de laatste tijd is het vreemd dat warmtenetten die juist worden aangelegd om onafhankelijk te zijn van aardgas en de prijs daarvan, alsnog in de afrekening worden geconfronteerd met deze oude fossiele wereld. Het zou dus goed zijn om de formules voor de SDE++ op het gebied van zonthermie te nuanceren.’