Niet overheid, maar familie of vriend trekt consument over de streep voor renovatie

Dat blijkt uit een studie naar gedragsfactoren die van invloed zijn op de uitvoering van energiebesparingsmaatregelen in woningen. Het onderzoek is uitgevoerd door Ramboll in opdracht van het Europees Milieuagentschap (EEA) en met medewerking van CE Delft.

Gedragsfactoren
Om de doelstellingen voor CO2-reducties in de gebouwde omgeving te behalen, moet de EU het jaarlijkse percentage van energierenovaties in 2030 ten minste verdubbelen en het aantal grondige renovaties aanzienlijk verhogen. Tot nu toe is het overheidsbeleid onvoldoende gebleken om het tempo te versnellen en de verwachte CO2-reductie te realiseren.

Een van de redenen van het achterblijven van energiebesparing in gebouwen kan zijn dat er te weinig rekening wordt gehouden met de gedragsfactoren die van invloed zijn op de investeringsbeslissingen bij renovaties. Het rapport bundelt de bevindingen uit de gedragswetenschappen om de kennis van de grote verscheidenheid aan factoren die van invloed zijn op investeringsbeslissingen te vergroten. Het rapport bevat ook aanbevelingen voor Europese, nationale en lokale beleidsmakers over hoe gedragsfactoren kunnen worden meegenomen in beleid om investeringen in energie-efficiëntie in gebouwenbeleid te verbeteren.

Afzender
De onderzoekers concluderen dat het ten eerste belangrijk is wie de informatie over energiebesparingsmaatregelen aan huiseigenaren geeft. Huiseigenaren zijn eerder geneigd te luisteren naar advies als het afkomstig is van een bron die ze kunnen vertrouwen. Informatie van vertrouwde personen, zoals vrienden en familie, zal eerder van invloed zijn op hun beslissing om al dan niet over te gaan tot het toepassen van energiebesparende maatregelen dan informatie uit andere bronnen, zoals voorlichtingscampagnes. Zo verwijzen de onderzoekers naar diverse studies die aangeven dat huiseigenaren eerder geneigd zijn om zonnepanelen te installeren als ze weten dat hun buren dat ook doen.

Wanneer ze de beslissing hebben genomen om te renoveren, lijken professionals zoals installateurs en aannemers van groter belang te zijn. Wanneer een eigenaar interesse heeft getoond in een renovatie, worden installateurs en aannemers zeer belangrijk.

4 drijvende krachten
De Ramboll-studie identificeert 4 drijvende krachten die eigenaren beïnvloeden om energie-efficiënte maatregelen te nemen. Ten eerste verbeterde leef- en woonomstandigheden. Deze behoren tot de belangrijkste drijfveren voor eigenaren om te investeren in energie-efficiënte renovatie. Uit de analyse komt duidelijk naar voren dat eigenaren waarde hechten aan een goed thermisch comfort en goede leefomstandigheden binnenshuis, en geneigd zijn om de gebouwschil van hun huis energie-efficiënter te maken om dit te bereiken. Ook de intentie om het uiterlijk van hun huis te verfraaien lijkt huiseigenaren te motiveren om renovatiemaatregelen te nemen.

Als tweede drijfveer zijn lagere energiekosten en een hogere energie-efficiëntie van invloed. Terwijl de vermindering van het energieverbruik en de daaraan verbonden kosten tot nu toe alleen werd gezien als een bijkomend voordeel van een renovatie, zal dit waarschijnlijk een belangrijke drijfveer worden voor eigenaren om te investeren. De onderzoekers verwijzen daarbij naar de energiecrisis die uitbrak na de Russische inval in Oekraïne.

Sociaal en ecologisch engagement
Sociaal en ecologisch engagement zijn de derde drijfveer. Eigenaren die meer sociaal en ecologisch geëngageerd zijn, zijn het meest geneigd om renovaties uit te voeren. Er is volgens de onderzoeker veel bewijs dat een gevoel van sociale verantwoordelijkheid, bijvoorbeeld om tegemoet te komen aan de behoeften van huurders, een primaire drijfveer kan zijn voor zowel private als publieke huisvestingsmaatschappijen. Vooral eigenaars van sociale huurwoningen hebben een groot verantwoordelijkheidsgevoel of een ‘morele verplichting’ om hun bewoners een goede accommodatie en huisvestingsdiensten aan te bieden. Huiseigenaren die bijvoorbeeld lid zijn van milieuorganisaties, zijn ook meer geneigd om de energie-efficiënte van hun woning te verhogen.

Tot slot verwijzen de onderzoekers nogmaals naar het boodschapper-effect. Eigenaren zijn eerder geneigd te luisteren naar het advies over energie-efficiënte renovatiemaatregelen als het komt van een bron die ze vertrouwen.

Wachten
Tegelijkertijd zijn er ook redenen waarom consumenten wachten met het uitvoeren van renovaties. Een van de belangrijkste belemmeringen voor de toepassing van energie-efficiënte maatregelen, met name ingrijpende renovaties, is de gedoe-factor. Voorbeelden hiervan zijn de rompslomp voor huiseigenaren om subsidies en leningen aan te vragen, de belasting van de dagelijkse routines van bewoners door grote renovatiemaatregelen en het gebrek aan tijd, vooral voor jonge eigenaren. Veel eigenaren zijn onzeker over de resultaten van renovatie en vrezen dat de uitvoering ervan een negatieve invloed kan hebben op de kwaliteit van het gebouw of gezondheidsrisico’s met zich mee kan brengen, vooral voor kinderen.

Gebrek aan duidelijkheid
Gebrek aan duidelijkheid over de financiële voordelen vormt eveneens een belangrijke belemmering. Over het algemeen verkiezen eigenaren onmiddellijke beloningen boven langetermijnvoordelen. Ook is het gepercipieerde financiële risico bij renovatie hoog: de lange- termijn-aard van de voordelen en de onzekerheden over de mogelijkheid om te profiteren van de renovatie zorgen voor twijfels.

Tot slot speelt toegang tot financiering en inkomensniveau een rol. Vooral huishoudens met een laag inkomen hebben meer moeite om toegang te krijgen tot financiering voor renovatie. Bovendien hebben bewoners met een laag inkomen volgens het onderzoek vaak weinig controle over hun energieverbruik, wat een vicieuze cirkel veroorzaakt tussen hoge energierekeningen en de strijd om deze te betalen.