Nederlandse Buyer Group publiceert inkooptemplate duurzame zonnepanelen

Het organiseren van gezamenlijke inkoopkracht en het versnellen van innovatie op het gebied van duurzame pv. Dat was het doel waarmee de Nederlandse Buyer Group voor Duurzame Zonnepanelen begin 2022 van start ging op initiatief van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Michiel Mensink – nu zelfstandig adviseur op het gebied van zon-pv en energie, daarvoor co-founder en directeur van de Nederlandse zonnepaneelfabrikant Exasun – werd aangetrokken als voorzitter.

Lood om oud ijzer
‘Ik was direct enthousiast’, vertelt Mensink. ‘De zonne-energiesector wil de wereld verduurzamen, dat doe je het beste met zo duurzaam mogelijke producten. Die zijn ook beschikbaar op de markt. Toch is de prijs van zonnepanelen vaak leading in de inkoop. Ze worden niet zelden gezien als een commodity; lood om oud ijzer, terwijl er wel zeker flinke verschillen zijn in hun impact op het milieu, klimaat en mensen. Het is dus van groot belang om de markt handvatten te geven om te komen tot optimale keuzes.’

CO2-footprint
Hoe groot zijn de verschillen in duurzaamheid van zonnepanelen? Groot, stelt Mensink, allereerst wat betreft de embedded CO2 van producten. De productie van een dunnefilmzonnepaneel kan volgens hem tot 4 keer minder koolstofuitstoot veroorzaken dan dat van een traditioneel siliciumzonnepaneel. Het ene siliciumzonnepaneel is bovendien het andere niet; de CO2-footprint kan tot een factor 2 verschillen, afhankelijk van de energiemix van de productielocatie van grondstoffen, componenten en het eindproduct bijvoorbeeld. En hoe langer de levensduur, hoe duurzamer een zonnepaneel is.

Geen geheim
Mensink: ‘De laatste 10 jaar zijn ontzettend veel goedkope varianten zonnepanelen op de markt gebracht, onder andere wat betreft backsheets en encapsulanten, ook door de grote merken. Studies bevestigen dat die vaak niet presteren zoals mag worden verwacht, te snel degraderen en falen bijvoorbeeld. Het is ook geen geheim dat vele backsheets PFAS bevatten, ongeveer 90 procent van de huidige producten. Een deel betreft een slechte kwaliteit waardoor na 10 of 15 jaar PFAS vrijkomt, wat voor ernstige bodemvervuiling kan zorgen. Dat probleem heeft eerder de bouw stilgelegd, het is ook niet ondenkbaar voor zonneparken. Daarnaast zit er in veel zonnepaneelglas antimoon, dat net zo giftig is als lood. Het bewijs dat dat in ons milieu terecht kan komen is er niet. Maar better safe than sorry, en er zijn alternatieven die echt niet duurder zijn.’

Soft launch
Het voorlopige hoogtepunt van de Nederlandse Buyer Group voor Duurzame Zonnepanelen is de introductie van een inkooptemplate voor pv-projecten. Volgens Mensink kan iedereen daarmee met weinig moeite pv-projecten realiseren met een lage impact op milieu, klimaat en mens, en met een hoge kwaliteit tegen een goede prijs. De soft launch heeft inmiddels plaatsgevonden; het template is samen met een toelichting en andere documenten op te vragen via de website van PIANOo, het Expertisecentrum Aanbesteden van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat.

De template bestaat uit een Excelsheet met een apart tabblad voor de werkzaamheden, zonnepanelen, omvormers, constructie, enzovoorts. Hierin zijn veel standaardeisen opgenomen, enkele duurzaamheidseisen en een voorbeeld voor de gunningscriteria. Het document gaat dus verder dan alleen de duurzaamheid van de zonnepanelen, zo benadrukt Mensink.

Arbeidsomstandigheden
‘Het is in feite een compleet voorbeeld voor de inkoop van pv-projecten. Er kunnen basale gegevens in worden aangegeven, zoals de startdatum van het project, de omvang en het aansluitvermogen. Naast duurzaamheid zijn er nog 2 pijlers: kwaliteit en veiligheid. Zo omvat de template de harde eis PFAS-vrij, kunnen bijvoorbeeld duurzaamheidslimieten van zonnepanelen, montagesystemen en omvormers worden aangegeven en bonuspunten voor betere prestaties worden uitgedeeld. Daarnaast kunnen onder andere ook aspecten zoals arbeidsomstandigheden – in verre landen, maar ook hier – en de effecten op biodiversiteit en natuur worden meegenomen. Bij dat laatste sluit onze inkooptool aan op het EcoCertified-label dat momenteel door de zonne-energiesector en wetenschap wordt ontwikkeld.’

Genoeg Keuze
Welke impact gaat de inkooptemplate van de Nederlandse Buyer Group voor Duurzame Zonnepanelen op de markt hebben? Mensink wil die niet overdrijven. Ook na toepassing van de template zal volgens hem genoeg keuze overblijven voor aanbesteders en aanbieders. ‘Zo hebben alle grote fabrikanten van zonnepanelen producten in hun collectie die aan de Franse duurzaamheidsnorm van maximaal 550 kilogram CO2-uitstoot per kilowattpiek-productie voldoen. Die zijn iets duurder dan standaardproducten, maar kijk je naar totale projectkosten dan zal een duurzamer zonne-energieproject in de orde van 3 tot 10 procent duurder zijn dan wat nu gebruikelijk is. Wij leggen het graag allemaal uit tijdens ons webinar van 7 september aanstaande. Ik nodig iedere gemeente, ontwikkelaar, groothandel, dak- en grondeigenaren zoals scholen, waterschappen, bedrijven en zorginstellingen of welke betrokkenen dan ook uit om aan te schuiven, zodat we gezamenlijk kunnen werken aan een zo verantwoord mogelijke uitrol van pv-projecten in Nederland.’