Europese Rekenkamer slaat alarm, klimaatdoelen EU in gevaar

Dat de EU de klimaat- en energiedoelen voor het kalenderjaar 2020 wel heeft gehaald, is vooral het gevolg van de coronapandemie die leidde tot een vermindering van de emissies.

55 procent
De auditors betwijfelen of Europa succesvol zal zijn in zijn streven naar een vermindering van de broeikasgasemissies met 55  procent tegen 2030 ten opzichte van het niveau van 1990. Ze stellen weinig aanwijzingen te hebben gevonden dat de maatregelen om de klimaat- en energiedoelstellingen voor 2030 te halen, toereikend zullen zijn.

Gebrek aan transparantie
De auditors spreken van een gebrek aan transparantie over de wijze waarop de EU-lidstaten hun bindende nationale doelstellingen bereikten via flexibele regelingen. Zo droegen sommige EU-landen minder bij dan verwacht en gebruikten zij andere middelen om hun doelstellingen te behalen, zoals het kopen van emissieruimte of aandelen hernieuwbare energie van andere lidstaten die hun streefcijfers hadden overschreden. Zo kocht Nederland energie van Denemarken om een boete te voorkomen.

‘We hebben meer transparantie nodig over de uitvoering van de klimaat- en energiemaatregelen door de EU en haar lidstaten’, stelt Joëlle Elvinger, het Europese Rekenkamer-lid dat de controle leidde. ‘We vinden ook dat er rekening moet worden gehouden met alle door de EU veroorzaakte broeikasgasemissies, inclusief die van de handel en de internationale lucht- en scheepvaart. Dit is belangrijk omdat de EU zich heeft verplicht wereldwijd het voortouw te nemen bij de transitie naar klimaatneutraliteit.’

Zorgwekkend
De auditors bevestigen dat de EU, wat de vermindering van broeikasgasemissies betreft, goed presteert in vergelijking met andere geïndustrialiseerde landen. De EU houdt echter niet met al haar emissies rekening; deze zouden ongeveer een tiende hoger liggen als de door handel en de internationale lucht- en scheepvaart veroorzaakte uitstoot zou worden meegerekend.

Wat de toekomst betreft, is het volgens de rekenkamer bijzonder zorgwekkend dat er geen tekenen zijn dat er voldoende financiering beschikbaar zal worden gesteld om de ambitieuzere doelstellingen voor 2030 te halen, met name door de particuliere sector die naar verwachting een aanzienlijke bijdrage zal leveren.

Energie-efficiëntie
De Europese Commissie heeft ook gemeld dat het de EU-landen collectief aan ambitie ontbreekt bij het bereiken van het energie-efficiëntiestreefcijfer voor 2030. Het doel voor 2020 bleek al erg moeilijk te realiseren.

Sommige voorstellen om de doelen voor 2030 verder te verhogen – met name Fit for 55 en REPowerEU – zullen volgens de Europese Rekenkamer leiden tot nog meer financieringsbehoeften. De voorstellen zijn ook gebaseerd op aannamen die niet genoeg rekening houden met bekende problemen, zoals de energieafhankelijkheid van Rusland, of die uiteindelijk niet uitkomen zoals verwacht. Deze laatste kwestie is in eerdere controles al aan het licht gekomen. Een voorbeeld hiervan is de veronderstelling dat de EU-lidstaten bestaande maatregelen volledig zullen uitvoeren, wat vervolgens niet het geval blijkt te zijn.