Vlaanderen schroeft doel uitrol zonnepanelen op: ‘De ambitie spat er niet van af’

Deze week bespreekt de redactie in ‘Politiek Vandaag’ de actualisering van het Vlaams Energie- en Klimaatplan.

De doelen in het klimaatplan van Vlaanderen uit 2019 kwamen onder andere neer op een jaarlijkse groei van 350 megawatt zonnepaneelinstallaties (red. omvormervermogen / AC-vermogen). Dat wordt nu fors verhoogd.
‘Het is maar hoe je ernaar kijkt. In het bijgestelde plan komen we in 2030 uit op zo’n 9.000 gigawatt pv in 2030. Dat is 2,2 gigawatt meer dan in het voorgaande plan. Maar de lat wordt daarmee niet bepaald hoog gelegd.’

Het is een versnelling van 12 procent per jaar…
‘In Vlaanderen werd vorig jaar 614 megawatt aan zonne-energie geïnstalleerd. De markt doet dus al veel meer dan het nieuwe Vlaams Energie- en Klimaatplan beoogt. Een ambitieniveau van 8,9 gigawatt in 2030 is de facto een vertraging van 5 procent per jaar. Wij zijn dus niet echt onder de indruk; de ambitie spat er niet van af.’

Er mag een tandje bij?
‘We moeten nu versnellen als Vlaanderen in 2050 klimaatneutraal wil zijn. Een hoog ambitieniveau legt de basis voor beleidsvorming waarmee we die toekomst kunnen realiseren. Daar is met dit nieuwe klimaatplan geen sprake van; er worden geen grenzen verlegd.’

De gevolgen zijn?
‘Dat het voorlopig business as usual zal zijn in de zonne-energiesector, of dat er op termijn mogelijk zelfs minder gerealiseerd gaat worden. Dat is een gemiste kans, voor de energietransitie en voor de Vlaamse economie, zeker als je weet dat zonne-energie relatief gemakkelijk te realiseren is. Vele daken zijn geschikt, er is geen complex vergunningstraject, het is betaalbaar…’

Waarom zet de Vlaamse regering zo laag in?
‘Dat is speculeren. Wellicht heeft het te maken met tactische spelletjes in het kader van de “burden sharing” die met federaal en de andere gewesten moet afgesproken worden. Verder moet versterking van het distributienet de uitrol van zon en wind bijhouden. Verzwaring kost tijd en geld, je hebt er ook voldoende mensen voor nodig, dat is in heel de sector een belangrijk knelpunt. En er is meer nodig om een hernieuwbare-energiesysteem te creëren; bijvoorbeeld het bevorderen van slimme flexibiliteit en batterijopslag en het promoten van dynamische contracten. Ook wat dat alles betreft is er nog een weg te gaan en hadden we graag nog meer doortastende maatregelen willen zien.’

Er wordt tijd gekocht, conservatief ingevuld wat mogelijk is in de huidige situatie?
‘Nogmaals, ik ken de onderliggende gedachten niet. Maar mensen die dicht bij het vuur zitten, geven aan dat het nieuwe Vlaams Energie- en Klimaatplan politiek het hoogst haalbare was op dit moment. Het is een felbevochten document, zo wordt gezegd. Meer was er blijkbaar niet uit te halen.’

Maar er is meer mogelijk dan dit?
‘Wij staan op het standpunt dat 11 gigawatt aan zonnepanelen in 2030 haalbaar is, een extra jaarlijkse versnelling van 5 procent, met het juiste flankerende beleid uiteraard. We zullen het echter voorlopig moeten doen met het plan dat er nu ligt, de politiek heeft gesproken.’

Voor windenergie wordt een jaarlijkse groei voorzien van 108 megawatt in de periode 2024-2030. Ben je daar dan wel van onder de indruk?
‘Ook hier mag Vlaanderen best wel ambitieuzer zijn dan de 108 megawatt jaarlijkse groei voor onshorewind. De recent aangekondigde versoepelingen van de esthetische toets voor landschappelijk waardevolle agrarische gebieden worden door de sector zeker positief onthaald. Maar tegelijkertijd is er nog veel onbenut potentieel dat kan vrijkomen als deze recente beleidsinitiatieven zouden worden gecombineerd met het wegwerken van bepaalde luchtvaartrestricties. Ook door het faciliteren van solitaire windturbines langs lijninfrastructuur kan er nog veel bijkomend vermogen aangesproken worden. De sector is klaar en heeft de ambitie om deze doelstelling ruimschoots te overtreffen als die beroep kan doen op een aangepast flankerend beleid.’

De aangescherpte maatregelen die nu opgenomen zijn in het Vlaamse plan zullen volgens de nieuwste prognoses leiden tot een CO2-reductie van 39,1 procent in 2030 ten opzichte van de emissies uit 2005.
‘Met Fit for 55 en REPowerEU wil Europa de energietransitie verder versnellen en meer in eigen hand nemen. De klimaatplannen van België als geheel worden – net zoals die van alle lidstaten – dit jaar langs de meetlat gelegd door de Europese Commissie. Als de plannen van ons land niet in lijn zijn met de ambities van de Europese Unie (EU), dan zullen we wellicht toch terug naar de tekentafel moeten.’