Visie TenneT op elektriciteitsnet van 2045: ‘Netwerk van supersnelwegen voor gelijkstroom’

Het doel is om in 2045 een elektriciteitsnet gereed te hebben voor ‘een florerende, duurzame economie met altijd genoeg groene elektriciteit voor ieders behoeften’.

Hoogspanningsnet van de toekomst
Met Target Grid stelt TenneT een netwerk van gelijkstroomsupersnelwegen en energiehubs voor, het DC-net (elektriciteitssupersnelwegen), en een sterk verbeterd bestaand AC-net (wisselstroom). Deze combinatie van energiehubs, verbonden door supersnelwegen moeten ervoor zorgen dat de duurzame elektriciteit over grote afstanden van de Noordzee naar consumenten en industrie kan worden getransporteerd en dat het elektriciteitsnetwerk betrouwbaar blijft.

TenneT constateert dat zowel Duitsland als Nederland voor enorme en vergelijkbare uitdagingen staat: meer dan een verdubbeling van het elektriciteitsverbruik, een 5 tot 10 keer zo grote opwekcapaciteit, aanzienlijke niveaus van vereiste flexibiliteit en per land ongeveer 70 gigawatt aan wind op zee die zo efficiënt mogelijk bij Nederlandse, Duitse en Europese industrieën en huishoudens terecht moet komen. Om deze grote volumes aan elektriciteit in de toekomst op de juiste plek te krijgen, is volgens de netbeheerder een nieuwe aanpak nodig om het hoogspanningsnet van de toekomst tijdig te realiseren. ‘We kunnen het ons niet meer veroorloven om in een tempo van “knelpunt voor knelpunt” te werken’, aldus Manon van Beek, chief executive officer van TenneT. ‘Voor netontwikkeling – onshore en offshore – op deze schaal en in de Europese context is 2030 al morgen, 2040 is volgende week en 2050 is volgende maand.’

Groene elektronen
TenneT neemt met Target Grid de verantwoordelijkheid om het hoogspanningsnet op weg naar 2045 te laten meegroeien met de verduurzaming van het totale energiesysteem. Zodat het in 2045 klaar is voor de grote hoeveelheden duurzame elektriciteit. Op dit moment is 20 procent van alle energie elektriciteit. In 2050 groeit dat aandeel naar 40 tot 60 procent. Dat vereist een verdubbeling of verdrievoudiging van het elektriciteitsnet. Target Grid is dan ook gebaseerd op het hoogste elektrificatiescenario van de Nederlandse Integrale Infrastructuurverkenning 2030-2050 (II3050) en het Duitse NEP2023 (Netzentwicklungplan). Hierdoor krijgen Nederland en grote delen van Duitsland een elektriciteitsnetwerk dat is ingericht voor een volledig duurzaam energiesysteem en voldoende robuust om leveringszekerheid te borgen.

Target Grid is gericht op het zo efficiënt en effectief mogelijk ontsluiten van de Noordzee als belangrijkste bron van duurzame elektriciteit voor Nederland, Duitsland en Noordwest-Europa. Duitsland zal zijn offshorecapaciteit van 70 gigawatt nodig hebben voor binnenlandse elektrificatie. Omdat Nederland bij 52 gigawatt offshorewindparken aan de binnenlandse vraag naar elektriciteit en waterstof kan voldoen, heeft Nederland bij de voorziene 72 gigawatt offshorewind en de goede verbondenheid met andere landen aanvullende mogelijkheden. Bij mindere windcondities blijft de leveringszekerheid voor Nederlandse huishoudens, bedrijfsleven en andere industrie op hoog niveau, en als het hard waait valt er economisch voordeel te behalen op de elektriciteits- en waterstofmarkt. Op sommige momenten zal Nederland exporteren, op andere momenten importeren, zoals ook nu het geval is.

Dialoog
Met de presentatie van Target Grid doet TenneT de aftrap voor een dialoog met alle betrokken partijen. Dit moet ertoe leiden dat Target Grid gezamenlijk verder kan worden ontwikkeld. Een meer complete en verder berekende versie van de Target Grid Map is eind 2023 beschikbaar. Daarin is de input uit gesprekken met stakeholders verwerkt.

5 uitgangspunten zijn volgens TenneT in ieder geval van elementair belang. Allereerst het overeenkomen van een eenduidige Noordzeestrategie 2050 met heldere afspraken tussen de Noordzeelanden. Ook is aanvullend locatiebeleid wenselijk om vraagcentra voor energie op de juiste locaties te ontwikkelen. Verder is tijdige vergunningverlening essentieel om de energiecorridors die TenneT heeft opgenomen in Target Grid te ontwikkelen. Daarnaast is een aanpassing van het marktmodel voor elektriciteit nodig, zodat de grensoverschrijdende uitwisseling van elektriciteit van wind op zee wordt gefaciliteerd en ook de kosten hiervoor op een goede manier worden verdeeld. Tot slot ziet TenneT dat de leveringsketen voor kritieke infrastructuurcomponenten onder druk komt te staan, gezien de hoge offshorewindambities in de wereld en het beperkte aanbod van kritische componenten, beschikbaarheid van werven, installatieschepen en menskracht. TenneT adviseert een (Europese) gecoördineerde strategie om voldoende en door de jaren stabiele capaciteit voor de toeleveringsketen te waarborgen.