CE Delft: grootschalige batterijen lossen congestie bij afname stroom niet op

Die harde conclusie trekken de onderzoekers van CE Delft in het rapport ‘Beleid voor grootschalige batterijsystemen en afnamenetcongestie’. De studie is gericht op grootschalige batterijsystemen met een vermogen van tussen de 20 en 400 megawattuur. Richting 2030 zullen volgens CE Delft vooral 1- en 2-uursbatterijen gerealiseerd worden en een deel 4-uursbatterijen. Een 4-uursbatterij kan 4 uur lang haar vermogen leveren, voor een batterij van 20 megawatt betekent dat bijvoorbeeld een opslagcapaciteit van 80 megawattuur.

2 potentiële rollen
CE Delft ziet 2 potentiële rollen voor deze batterijen: energiebalancering en netcongestiemanagement. Energiebalancering zorgt ervoor dat de vraag en het aanbod van elektriciteit iedere seconde, minuut en uur gelijk zijn op landelijk niveau. Netcongestiemanagement is nodig om capaciteitsproblemen in het lokale elektriciteitsnetwerk te voorkomen. Dit kan door de piekbelasting op het net niet te verhogen – en dus congestieneutraal te acteren – en in sommige gevallen kan congestie opgelost worden door de piekbelasting actief te verlagen.

Door te laden tijdens een afnamepiek, kunnen batterijen juist bijdragen aan de vorming van congestie. Door te ontladen tijdens een afnamepiek kunnen ze de netcongestie oplossen. Door buiten de afnamepiek te laden, kunnen batterijen congestieneutraal opereren.

Piekbelasting verhoogd
Met het huidige beleid verwacht CE Delft dat een groot gedeelte van de nieuwe batterijprojecten door energiebalancering de piekbelasting juist zal verhogen en daarmee zal bijdragen aan netcongestie. Binnen de gestelde financiële grenzen voor congestiemanagement is er volgens de onderzoekers bovendien te weinig budget om batterijen te compenseren, als ze niet mogen acteren tijdens momenten met afnamecongestie. Batterijen zullen daardoor weliswaar een nuttige rol spelen bij de realisatie van een duurzaam en betrouwbaar energiesysteem door energiebalancering, maar daarentegen net als bedrijven en woningen bijdragen aan de netbelasting en daarmee netcongestie.

De onderzoekers van CE Delft concluderen dan ook dat de huidige grootschalige batterijen geen betrouwbare, betaalbare, schaalbare en uitvoerbare oplossing zijn om netcongestie voor de afname van elektriciteit op te lossen en daarmee extra afnemende klanten aan te sluiten. De huidige batterijprojecten kunnen dit technisch niet en het is maatschappelijk gezien kostenefficiënter om het elektriciteitsnet te verzwaren.

Beleidsopties in kaart
CE Delft heeft voor het Rijk, de Autoriteit Consument & Markt (ACM) en netbeheerders beleidsopties in kaart gebracht waarmee batterijen wél congestieneutraal ingezet kunnen worden en dus niet voor overbelasting van het stroomnet zorgen. Het onderzochte beleid omvat aanpassingen aan congestiemanagement, ruimtelijke sturing en nieuwe contractvormen tussen de netbeheerder en batterijexploitanten.

In het rapport ‘Beleid voor grootschalige batterijen en afnamenetcongestie’ schrijven de onderzoekers dat het belangrijk is dat batterijen congestieneutraal acteren zodat bedrijven, woonwijken en scholen aangesloten kunnen worden.

Extra onzeker
Uit de analyses in de studie blijkt volgens de onderzoekers dat de huidige geplande batterijprojecten voor energiebalancering – die de mogelijkheid hebben om gedurende een periode van 1 tot 4 uur stroom op te slaan – geen substantiële, betrouwbare en schaalbare oplossing zijn voor netcongestie door de afname van elektriciteit.

De batterijen die richting 2030 gerealiseerd worden, kunnen vaak maximaal 2 en soms 4 uur hun maximale vermogen leveren, terwijl overbelasting vaak langer zal duren. Batterijen kunnen dan de afnamepiek niet of slechts gedeeltelijk oplossen en niet op alle momenten. Doordat de congestie afhankelijk is van het belastingsprofiel van het transformatorstation en dat profiel zeer lastig te voorspellen is, is het volgens de onderzoekers extra onzeker of grootschalige batterijen op de lange termijn netcongestie kunnen oplossen.

Beleid tot 2030
‘De huidige grootschalige batterijen zijn geen schaalbare oplossing om afnamenetcongestie in Nederland op te lossen vanwege technisch-economische, organisatorische en financiële redenen’, schrijven de onderzoekers. ‘Beleid voor de batterijen tot minstens 2030 (lithium-ion, 4-uurs- energiecapaciteit) dient zich dus niet te richten op het oplossen van afnamenetcongestie met batterijen, maar wel op het voorkomen dat batterijen bijdragen aan netcongestie (congestieneutraal acteren). Ook nieuwe grootschaligere batterijen, bijvoorbeeld via aanbestedingen, zullen over het algemeen geen kosteneffectieve oplossing zijn als alternatief voor netverzwaring maar potentieel wel technisch mogelijk.’

CE Delft stelt daarmee te concluderen dat de belangrijkste bijdrage en – financiële – waarde van batterijen energiebalancering is en niet het oplossen van netcongestie. ‘Batterijen voor energiebalancering spelen daarmee een belangrijke rol in het realiseren van een CO2-vrij energiesysteem en de energietransitie in het algemeen, maar niet voor het oplossen van afnamenetcongestie.’