Hoe kijk jij naar het de PFAS-discussie?
‘Zonnepanelen bevatten PFAS, met name de backsheets, om de bestendigheid tegen vocht en ultraviolette straling te vergroten, zodat een lange productlevensduur gegarandeerd kan worden. Het is echter een schadelijk goedje wanneer het in grote hoeveelheden in het milieu terechtkomt. De afvalstroom aan zonnepanelen zal dit decennium enorm toenemen en die weten we nog steeds niet goed te recyclen. Een verbod op het gebruik van PFAS is dus logisch, maar heeft wel implicaties voor de pv-sector en dus waarschijnlijk ook voor de energietransitie.’
Er zijn nu al alternatieven…
‘De afgelopen jaren is het PFAS-gehalte in backsheets al teruggebracht, maar we willen naar 0 natuurlijk. Dat kan ook al. Chemieconcern DuPont, de grootste leverancier van backsheets ter wereld, biedt al een PFAS-loos product aan. Dat geldt ook voor het kleinere Endurans Solar, vroeger DSM Advanced Solar, dat inzet op de ontwikkeling en productie van goed recyclebare backsheets.’
Waarom is de overstap nog niet gemaakt dan?
‘We hebben het over economy of scale en China is de grootste producent van zonnepanelen waarvoor die overstap dus nog niet is gemaakt op grond van overwegingen met betrekking tot productgaranties: waarom de boel overhoopgooien als je weet dat wat je doet, werkt. Een zonnepaneel moet 25 tot 30 jaar meegaan en daarop wordt garantie gegeven. Veranderingen aanbrengen in het product betekent een risico. Zomaar 1,2,3 overschakelen is geen optie, zeker niet voor een hele industrie.’
Dwang is goed?
‘Een olietanker keer je niet zomaar. Zonder regulering zal er weinig veranderen, of in ieder geval niet snel genoeg. PFAS zit in vele producten, zonnepanelen zijn er slechts 1 van. Maar dat die meegenomen worden in de lijst die de EU opstelt, ligt voor de hand gezien het volume, en dat hoor je ook in de wandelgangen. Er zal echter ongetwijfeld een overgangsperiode komen.’
Waar denk jij daarbij aan?
‘Vooropgesteld: niemand die het nog weet, ook ik niet. Maar het restrictievoorstel ligt er al, mede doordat Nederland er flink aan trok. De Europese Commissie zal in 2025 een formeel voorstel doen aan de lidstaten, tenminste dat is de planning. Dan kan het verbod weleens 2 tot 4 jaar later ingaan, denk ik.’
Biedt dat ook kansen in verband met de wederopbouw van een eigen Europese pv-industrie?
‘Daar wordt hard aan getrokken door allerhande partijen. En wanneer je als het ware vanaf 0 begint, is inzetten op duurzamere, goed recyclebare zonnepanelen relatief gemakkelijker dan wanneer je de koers van een traditionele industrie moet verleggen. Europese zonnepaneelfabrikanten zoals Meyer Burger, Solarge en Exasun brengen ook al milieuvriendelijkere producten op de markt. Ook Europese zonnepaneelfabrikanten die glas-glaszonnepanelen maken – zoals SOLARWATT en Sonnenstromfabrik – bieden een duurzaam alternatief, omdat de tweede glaslaag hier als backsheet fungeert. Voorlopig blijven we echter voor een belangrijk deel afhankelijk van China wat betreft de levering van zonnepanelen.’
Komt het verbod op PFAS in zonnepanelen te vroeg, gaat die onze energietransitie bedreigen?
‘Europa is en blijft een belangrijke markt voor China. Chinese fabrikanten zullen dit decennium niet geheel overschakelen op PFAS-vrij. Wel is het wellicht mogelijk om dit te doen voor de zonnepanelen die ze aan Europa leveren. Ondertussen liggen er kansen voor Europese fabrikanten om marktaandeel te pakken. Maar het opbouwen van een nieuwe industrie op de schaal die we nodig hebben, kost tijd. Met beide zaken moet rekening worden gehouden.’
Het is dus een zaak van balans, hoe delicaat is die?
‘Druk uitoefenen op de industrie middels een PFAS-verbod is noodzakelijk. Maar als de targets niet haalbaar zijn, kan dat onze energietransitie serieus remmen, en ook een belangrijke sector voor onze economie schaden. Ik denk dus dat het belang van een juiste balans echt wel wordt gezien. Daarnaast hebben we het natuurlijk over een grotere opgave; zonnepanelen moeten circulaire producten worden en dat is een stuk lastiger dan alleen het uitbannen van PFAS.’
De september 2024-editie van Solar Magazine is verschenen. Het tijdschrift bevat artikelen over de toekomst van de Nederlandse pv-markt, negatieve stroomprijzen, de strijd tegen dwangarbeid en Solar Solutions Kortijk.