Over de grens | Spanje zet jacht op Europees koploper Duitsland in

Het kalenderjaar 2022 gaat voor Spanje de boeken in als een recordjaar. Het land verwelkomde bijna 7 gigawattpiek aan zonnepanelen: 4.281 megawattpiek aan utiliteitsprojecten en 2.649 gigawattpiek aan ‘zelfconsumptie’-projecten. Daarmee zit het Europees koploper Duitsland – dat vorig jaar 7,2 gigawattpiek zonnepanelen verwelkomde – op de hielen.

Nummer 2
‘Het leiderschap van Spanje op de markt voor hernieuwbare stroomafnameovereenkomsten (ppa’s) en de groei van zonnepanelen op daken, hebben de basis gelegd voor de toekomstige groei van de zonne-energiemarkt’, vertelt José Donoso, directeur van de Spaanse brancheorganisatie Unión Española Fotovoltaica (UNEF). Zijn organisatie telt bijna 800 leden en vertegenwoordigt 90 procent van de Spaanse zonne-energiesector. ‘Zowel beleidsmakers als de industrie moeten er echter rekening mee houden dat het behouden van een industrie van gigawattformaat zorgvuldige aandacht vereist.’

UNEF voert momenteel dan ook een sterke lobby om de Spaanse doelstelling voor zonne-energie – vastgelegd in het Nationale Energie- en Klimaatplan (NECP) dat alle Europese lidstaten bij de EU hebben ingediend – te verhogen. ‘Het NECP voorziet nu nog een capaciteit van 39,2 gigawattpiek zonnepanelen in 2030, maar dit jaar wordt dat doel bijgesteld in een range van 50 tot 65 gigawattpiek. Zelf voorspelde de brancheorganisatie afgelopen december samen met SolarPower Europe dat Spanje in 2026 al over 77,7 gigawattpiek aan zonnepanelen zal beschikken. Daartoe moet er de komende jaren circa 50 gigawattpiek aan zonnepanelen geïnstalleerd worden. Na Duitsland is Spanje daarmee de nummer 2 en de op één na grootste afzetmarkt voor zonnepanelen.

Zonder subsidie
Een belangrijke drijfveer voor de Spaanse zonne-energiemarkt zijn stroomafnameovereenkomsten (ppa’s), want alle grootschalige zonneparken zijn in de afgelopen 3 jaar zonder enige vorm van overheidssteun ontwikkeld.

Ook de consumentenmarkt is in de afgelopen jaren uit het slob getrokken nadat de regering de zonnetaks schrapte en het mogelijk maakte voor Spaanse burgers en bedrijven met zonnepanelen om hun opgewekte energie zelf te gebruiken. Als direct gevolg groeide de uitrol van zonnepanelen in de ‘zelfconsumptie’-markt van 551 megawattpiek in 2019 naar 2.649 megawattpiek afgelopen kalenderjaar. Consumenten zijn daarbij goed voor circa een derde van de vraag. Ruim 217.000 Spaanse burgers lieten afgelopen kalenderjaar namelijk zonnepanelen installeren; goed voor een vermogen van 1.024 megawattpiek. Bedrijven tekenden voor de installatie van het restant; ruim 23.000 pv-installaties, goed voor 1.625 megawattpiek.

Spanje beschikte eind vorig jaar over 565 wattpiek zonnepanelen per hoofd van de bevolking. Goed voor de zevende plaats in de top 10 die aangevoerd wordt door Nederland met 1.044 wattpiek per hoofd van de bevolking.

Vergunningen
De grote hoeveelheid grondgebonden zonneparken die in het land worden ontwikkeld, hebben te maken met uitdagingen bij hun vergunningen. Regelgeving die in 2020 is aangenomen, legt strikte deadlines op aan de projecten in ontwikkeling, waardoor zowel projectontwikkelaars als de autoriteiten onder druk staan.

Die strenge eisen laten zich ook in de residentiële markt gelden, waar eisen aan zonnepaneelinstallaties verschillen per gemeente. Administratieve processen zijn daarbij niet gestandaardiseerd en vaak ook niet gedigitaliseerd. Dit resulteert in lange wachttijden voor consumenten.

1.362 megawattuur batterijen
Niet alleen bij de uitrol van zonnepanelen behoort Spanje tot de Europese koplopers, maar ook bij de uitrol van batterijen speelt het in de voorhoede mee. ‘Achter de meter’ telde het Zuid-Europese land afgelopen kalenderjaar een installed base van batterijen met een opslagcapaciteit van 1.382,84 megawattuur. 692,44 megawattuur is daarbij aangesloten op het stroomnet en bij 690,39 megawattuur aan batterijen is sprake van geïsoleerd eigen verbruik (red. deze laatste groep batterijen is rechtstreeks aangesloten op zonnepanelen, maar niet op het stroomnet).

UNEF heeft deze marktcijfers verkregen via een nieuwe studie die de basis vormt voor een actieplan op het gebied van energieopslag en waterstof om samen met de overheid een regelgevend kader te creëren dat de uitrol versnelt. ‘Opslagsystemen stellen ons in staat om efficiënter gebruik te maken van overschotten aan zonne-energie. Batterijen gaan de komende jaren even belangrijk worden als de zonnepanelen zelf’, aldus Donoso.