logo
wvhj2023
© Dutchscenery | Dreamstime.com
© Dutchscenery | Dreamstime.com
7 februari 2023

Actieplan Groene en Digitale Banen: tientallen acties om tekort in techniek op te lossen

Het kabinet heeft het Actieplan Groene en Digitale Banen gepresenteerd. Het moet via een groot aantal acties het tekort aan personeel in techniek en ICT aanpakken; mensen die nodig zijn voor de energietransitie.

‘Alleen met gezamenlijke inzet kunnen we de arbeidstekorten van technici en ICT’ers voor de klimaat- en digitale transitie terugdringen’, schrijven de 6 ministers – onder wie minister Rob Jetten van Klimaat en Energie – die het actieplan gezamenlijk hebben onthuld. ‘Het actieplan is dan ook een integraal plan, waarin werkgevers, het onderwijs en de overheid gezamenlijk hun verantwoordelijkheid nemen. Het is ook een uitnodiging aan andere landelijke en regionale partijen om de maatregelen en acties te ondersteunen of te benutten voor het ontwikkelen van eigen acties.’

4 pijlers
Met het actieplan wil het kabinet onder meer zorgen dat een tekort aan technici er niet toe leidt dat het doel om de uitstoot van broeikasgassen met 55 tot 60 procent te reduceren in 2030 in gevaar komt. Het actieplan is volgens de regering ook noodzaak om over meer dan 1 miljoen ICT-geschoolden in 2030 te beschikken. De maatregelen en acties die het kabinet neemt, zijn gebaseerd op de aanbevelingen die door het stakeholdersveld zijn aangeleverd en uit het onderzoeksrapport ‘Arbeidsmarktkrapte technici’ van SEO Economisch Onderzoek (SEO) en Research Centre for Education and the Labour Market (ROA). 

De maatregelen zijn ingedeeld aan de hand van 4 pijlers: verhogen instroom in bètatechnisch onderwijs; het behoud en vergroten van de instroom in de bètatechnische arbeidsmarkt; arbeidsproductiviteitsgroei; en versterken governance en tegengaan van versnippering.

Verhogen instroom
Met het aantal jongeren dat kiest voor een technische opleiding, kan niet (volledig) worden voldaan aan de behoefte aan technisch en ICT-geschoolde professionals. Bovendien lekt een deel van de leerlingen en studenten die starten aan een technische opleiding door uitval en switch weg naar niet-technische sectoren. De ambitie is om binnen het gehele onderwijs de aandacht en het aanbod van techniek en ICT te versterken om te zorgen dat in 2030: meer jongeren voor een bètatechnische opleiding kiezen; het aantal techniekdocenten is toegenomen en de samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven structureel is.

Enkele van de voorziene acties binnen deze pijler zijn:

  • Nieuw programma gericht op techniekpromotie in het primair en voortgezet onderwijs.
  • Promotie van keuze voor ICT en technische beroepen in basisonderwijs.
  • Investering van 4 miljoen euro in hbo-opleidingen in tekortsector techniek.
  • Mbo-instellingen krijgen extra middelen voor de versterking van loopbaanontwikkeling, -begeleiding en -oriëntatie.
  • Scholen en werkgevers sluiten sectoraal – in ieder geval voor maatschappelijk cruciale sectoren zoals klimaat en energie – arrangementen over gezamenlijke inzet op voorlichting en opleidingsarrangementen.
  • 1.000 hybride docenten opleiden en beschikbaar stellen voor het onderwijs.
  • Verkenning of het Regionaal Investeringsfonds MBO vanaf 2024 sterker gericht kan worden op opleidingen voor banen in de klimaat- en energietransitie.
  • Werkgevers in de techniek willen binnen 5 jaar in elke regio een volledig hybride beroepsonderwijs hebben via innovatieve hubs – Techniekcentra – waar leren, werken en innoveren met elkaar worden verbonden. Over 10 jaar moeten er volledig hybride beroepsopleidingen in de techniek zijn. De werkgevers werken aan een voorstel voor het Nationaal Groeifonds.

Vergroten instroom arbeidsmarkt
Door de bevolkingsontwikkeling is het volgens het kabinet onwaarschijnlijk dat oplossingen alleen te vinden zijn in het zorgen voor meer instroom op de arbeidsmarkt vanuit het onderwijs. Omdat er overal krapte is, moet ingezet worden op het stimuleren van zijinstroom vanuit andere sectoren, het matchen van vraag en aanbod en leven lang ontwikkelen. De ambitie is om door het zorgen van het beter zichtbaar en aantrekkelijker maken van de banen in de techniek en ICT – en door het inzetten op een betere matching en scholing van zijinstroom in 2030 – een groter deel van de potentiële doelgroep toe te leiden naar de technische en ICT-sector.

Enkele van de voorziene acties binnen deze pijler zijn:

  • Werkgevers in de technieksectoren richten een zogenoemde Gouden Poort naar Techniek op, die gericht is op verbetering van de zijinstroom in de techniek en het behoud van mensen voor de betrokken sectoren.
  • Werkgevers in de techniek, bouw en energie willen iedereen die voor een opleiding of werk in hun sectoren kiest een 10-jarige werk- en opleidingsgarantie bieden.
  • Werkgevers in de techniek stimuleren arbeidsmobiliteit in de gehele technische sector – onder meer door loopbaanpaden over verschillende technische branches heen – om de aantrekkingskracht voor een baan in de techniek te vergroten en daarmee de totale vijver aan (potentiële) instromers te vergroten.
  • Werkgevers in de techniek, bouw en energie gaan werknemers een veilige omgeving geven voor continue ontwikkeling. Zij gaan werken met persoonlijke skillspaspoorten, waarvoor de competenties van mensen bepalend zijn.
  • Met het opschalen van circa 15 publiek-private samenwerkingen in het beroepsonderwijs, gericht op de klimaat- en digitale transitie – die al een subsidietoekenning via het Nationaal Groeifonds hebben van 210 miljoen euro – wordt de aansluiting van het beroepsonderwijs en de arbeidsmarkt versterkt.
  • Er komt een STAP-regeling specifiek voor omscholing naar klimaat- en digitale beroepen. De STAP-regeling is een tegemoetkoming in scholingskosten voor iedereen met een ‘band’ met de Nederlandse arbeidsmarkt en waarvoor een breed aanbod aan opleidingen beschikbaar is.

Arbeidsproductiviteitsgroei
Voor de structurele tekorten van technici en ICT’ers moet vanwege de krapte op de arbeidsmarkt en de krimpende beroepsbevolking nadrukkelijk gekeken worden naar de arbeidsproductiviteit. Hoe kan men het werk met minder mensen blijven doen? Procesinnovatie, robotisering en digitalisering zijn hier antwoorden op. De ambitie is om door inzet van procesinnovatie de arbeidsproductiviteit te verhogen en hiermee in 2030 de vraag naar vakmensen te verminderen.

Enkele van de voorziene acties binnen deze pijler zijn:

  • Het starten van een productiviteitsoffensief met als doelstelling het verhogen van de productiviteitsgroei met 1 procentpunt per jaar. Dit offensief bestaat uit te ontwikkelen sectorale en cross-sectorale productiviteitsprogramma’s inclusief aandacht voor standaardisatie. Elke sector ontwikkelt een eigen plan, of geeft een nieuwe impuls aan een bestaand programma, zoals de Bouwagenda, Smart-industry of Mensen maken de Transitie.
  • Voor het productiviteitsoffensief wordt een Aanjaagteam Productiviteitsoffensief Energie, Bouw en Techniek opgericht. Het Aanjaagteam stimuleert en initieert de plannen van de sectoren en de operationalisering daarvan, monitort de uitvoering en evalueert het offensief in 2025.
  • In de herijking van de Meerjarig Missiegedreven Innovatieprogramma’s (MMIP’s) van de Integrale Kennis- en Innovatieagenda van het Klimaatakkoord wordt nadrukkelijk aandacht gegeven aan de benodigde inzet op innovaties voor arbeidsproductiviteitsgroei, aangezien deze innovaties kunnen leiden tot versnelde CO2-reductie. De Topsector Energie ontwikkelt in zijn Human Capital Agenda-programma een TKI-brede aanpak op innovaties voor arbeidsproductiviteitsgroei op basis van MMIP.
  • Met het Programma Mensen Maken de Transitie (MMT) zet het kabinet via 3 sporen in op het verminderen van de druk op de arbeidsmarkt in de bouw- en technieksector. Ten eerste het stimuleren van instroom van nieuwe arbeidskrachten, specifiek via het opschalen van zijinstroom en kansrijke initiatieven rond bijvoorbeeld. statushouders. Ten tweede het opschalen van arbeidsbesparende innovaties en tot slot keteninnovaties. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om samenwerking tussen installateurs en fabrikanten van hybride warmtepompen, om de installatietijd significant naar beneden te brengen.

Tegengaan van versnippering
Om tempo en schaal te maken, hebben de uitvoerende partijen van het actieplan behoefte aan meer coördinatie en een meer eenduidige programmering. Door de huidige aanpak met veel verschillende tafels en agenda’s voor het human capital-vraagstuk ontstaan er veel afzonderlijke initiatieven, die juist door samenwerking en schaalvergroting veel meer impact kunnen bereiken. Vanuit de overheid zal nadrukkelijker worden ingezet op het wegnemen van obstakels en het oplossen van knelpunten die het bij elkaar brengen van vraag en aanbod verhinderen. De ambitie is door meer coördinatie en regie te komen tot een structurele en programmatische aanpak waarin werkgevers, onderwijsinstellingen en de overheid zich gezamenlijk inzetten voor het vraagstuk.

Enkele van de voorziene acties binnen deze pijler zijn:

  • Verkenning naar het koppelen van de Regionale Energiestrategieën (RES) aan Regionale Mobiliteit Teams om te komen tot een datagedreven samenwerking. Het doel is om regionaal beschikbare data over de verwachte arbeidsvraag en het verwachte arbeidsaanbod met elkaar te verbinden.
  • Inrichting van de governance, coördinatie en regie via een nationale overlegstructuur met gremia die beschikken over sturingsmogelijkheden op hun eigen terrein.

Ondernemersorganisaties positief: ‘Plan cruciaal voor energietransitie.

De 5 technische branches en werkgeverskoepels achter het Aanvalsplan Techniek stellen zeer positief te zijn over de gepresenteerde maatregelen van het kabinet om te zorgen voor meer groene banen in de techniek.

Hun in november gepresenteerde plannen zijn een cruciaal onderdeel van de nieuwe aanpak van het kabinet om het tekort aan technici terug te dringen, blijkt uit de vandaag verzonden Kamerbrief.

‘Het groene banenplan is cruciaal voor de technieksector én voor de energietransitie’, aldus voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland. ‘We hebben veel meer technische vakmensen nodig om alle warmtepompen en zonnepanelen te installeren. Innovatieve energietechniek wordt bovendien steeds digitaler. We zitten dus óók te springen om ICT’ers die nodig zijn voor een productiviteitsstijging in de branche en een versnelling van de verduurzaming.’

In november vorig jaar presenteerde Techniek Nederland met 4 andere branches en de werkgeverskoepels het Aanvalsplan Techniek aan het kabinet. Terpstra ziet een groot deel van die voorstellen terug in het groene banenplan. ‘De brancheorganisaties zijn bereid de komende 10 jaar 500 miljoen euro te investeren, het kabinet verdubbelt dat bedrag. Daarmee kunnen we het tekort aan technici écht gaan aanpakken en de maatschappelijke uitdagingen voor ons land aangaan.’

 

Deel dit artikel:

Nieuwsbrief

Meld u aan voor de nieuwsbrief met het laatste nieuws!
Ja, ik wil de nieuwsbrief ontvangen en heb de privacy policy gelezen.

Laatste Nieuws

Bekijk al het nieuws

Meest gelezen

Producten