Agri-pv: ‘Enorme potentie, maar voor nu een no-go’

GroenLeven ontwikkelt hernieuwbare-energiesystemen en behoort tot de top in de Nederlandse zonne-energiemarkt. Wat betreft agri-pv loopt het op de troepen vooruit, met name in het realiseren van grootschalige overkappingen met zonnepanelen waaronder groenten en vruchten worden verbouwd. Hierin is het marktleider in Nederland en Europa. De kans op een nieuw project is voorlopig echter klein, vertelt manager Marketing & Communicatie Maarten de Groot.

Zachtfruit
‘Wij hebben in Nederland zo’n 10 van dit type agri-pv-systemen gebouwd’, aldus De Groot. ‘Daarbij wordt het opwekken van zonnestroom met name gecombineerd met het kweken van zachtfruit. Dat vergt specifieke kennis. Voorafgaand aan de realisatie van dit soort projecten zijn er in feite 2 vragen die moeten worden beantwoord. Hoe transparant moeten de zonnepanelen zijn zodat het fruit goed kan groeien, en wat levert het op aan zonnestroom? Dat vergt testen, en dat deden we in 2019 bijvoorbeeld bij Rini Kusters in Wadenoijen boven rode bessen en – onder andere in samenwerking met  WUR – bij Piet Albers in Babberich boven andere bessen en aardbeien. Dat heeft geleid tot de bouw van grote agri-pv-systemen in ons land.’

Extra bron
Wat zijn de ervaringen van telers die hebben samengewerkt van GroenLeven tot dusver? De Groot spreekt van tevredenheid alom en diverse voordelen. De overkappingen met zonnepanelen brengen koelte in hete dagen en een stabiele temperatuur, dat levert onder andere grotere vruchten op. Het plastic dat voorheen werd gebruikt ter bescherming is niet meer nodig, wat arbeid scheelt en milieubelasting verlaagt. Ook zorgt een robuust systeem met zonnepanelen in plaats van plastic voor extra bescherming tijdens extreme weersomstandigheden die steeds vaker voorkomen door klimaatverandering. De productie van zonne-energie betekent een bijdrage aan de energietransitie en een extra bron van inkomsten.

Hard nodig
De Groot: ‘Tegelijkertijd is er een maatschappelijk belang. Agri-pv is een echte dubbelfunctie: puur multifunctioneel ruimtegebruik. Dat betekent dat niet andere gronden ingezet hoeven te worden voor de opwek van duurzame energie. Nederland telt zo’n 20.000 hectare grond waarop fruit wordt verbouwd. Deze activiteit kan dus prima gecombineerd worden met zonnepanelen. Dat levert duurzame stroom op. Die is hard nodig omdat onze vraag naar elektriciteit moet worden vergroend en richting 2030 tevens enorm gaat toenemen door de elektrificatie van de industrie, de gebouwde omgeving en de mobiliteit. De inzet van multifunctioneel ruimtegebruik met zonne-energie, zoals met agri-pv, zon op water en carports, wordt ook benadrukt in de Zonnebrief van minister Jetten. Het is dan ook wrang om te constateren dat de uitrol van deze systemen bijzonder lastig is. Grootschalige zonne-energie staat in het algemeen al onder grote druk door gestegen materiaalkosten, financieringskosten, arbeidskosten en steeds strengere vergunningseisen- en termijnen. Systemen voor dubbelgebruik zijn nog kostbaarder, doordat er bijvoorbeeld meer materiaal en arbeid nodig is. Voor agri-pv betekent het nu zelfs al een definitieve stop. Het kan op dit moment niet gerealiseerd worden.’

Sterk contrast
GroenLeven maakt deel uit van de Alliantie Zon, een groep Nederlandse projectontwikkelaars die afgelopen september de noodklok luidden na de uitkomsten van een rapport van adviesbureau Berenschot. De kosten voor grote zonne-energieprojecten stijgen, dat staat in sterk contrast met de eerder door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) geraamde kostendalingen in de SDE++. De huidige beleidskaders remmen de uitrol van zonnepanelen. Dat wordt ook onderschreven door de cijfers. De eerste 3 kwartalen van 2022 werden er een derde minder SDE(+)+-projecten gerealiseerd dan gedurende dezelfde periode het jaar daarvoor.

Linksom of rechtsom
‘De businesscases van dit moment zijn nijpend’, stelt De Groot. ‘Daarmee lopen we hoe je het ook wendt of keert grote kansen mis, zowel de energietransitie van ons land, de zonne-energiesector en – in het geval van agri-pv – ook de agrarische sector is er niet mee gebaat. Uiteindelijk hebben we allemaal hetzelfde doel en zijn de oplossingen voorhanden. Vanuit het Berenschot-rapport worden die ook aangedragen: pas de SDE++-regeling aan zodat hogere kosten worden meegenomen, creëer een additioneel stimuleringsinstrument voor specifieke meerkosten die gepaard gaan met strengere eisen en benut het volledige potentieel van de Regionale Energiestrategieën (RES’en). Het is dus tijd voor actie en wel op korte termijn; de urgentie is hoog.’